Ontslagen, maar niet weg bij Philip Morris

Rob Houdé (58) mag dan in september na 34 jaar zijn ontslagen bij Philip Morris, hij bezoekt zijn oud-werkgever nog minstens drie keer per week. 'Dit is een ontmoetingsplaats voor ons geworden', zegt Houdé. Hij wijst naar de oud-collega's die om hem heen zitten in het zogeheten mobiliteitscentrum, gevestigd op het gigantische fabrieksterrein van de sigarettenfabrikant in Bergen op Zoom. Er wordt druk gepraat, koffie gedronken en in een kleine rookruimte lurken een paar mannen gretig aan een sigaret. Houdé lacht: 'Het is bijna alsof mijn bed hier staat.'

Vorig jaar april maakte Philip Morris bekend de productie in West-Brabant vrijwel geheel te stoppen. Het gevolg: vanaf 1 september kwamen 1.169 van de 1.400 werknemers zonder werk te zitten. In samenspraak met de vakbonden stelde Philip Morris een sociaal plan op om de werknemers in hun ontslag te begeleiden. Vier outplacementbureaus werden daarvoor in de arm genomen. Wat er kwam, is bijzonder: een mobiliteitscentrum in een kantoor op het fabrieksterrein waar oud-werknemers tot september 2016 vijf dagen per week terechtkunnen voor cursussen, vacatures en advies bij het vinden van een nieuwe baan.

Voetbalkantine

Maar ook, zo blijkt, om elkaar weer te kunnen zien. De gemeenschappelijke ruimte van het mobiliteitscentrum heeft wat weg van een voetbalkantine. Tl-licht beschijnt de knalblauwe vloerbedekking, er staan snoep- en frisdrankautomaten en een televisie zendt De Wereld Draait Door van de dag ervoor uit. De geur van nicotine is er sterk, het harde werk van de continu zoemende luchtververser tevergeefs. Slechts een vijftal borden met vacatures eraan vastgeniet - onder meer: multifunctioneel storingsmonteur, medewerker werktuigbouw, trailermonteur regio Rotterdam - verraden dat er hier naar werk wordt gezocht.

In een aangrenzende kantoorruimte is een training aan de gang. 'Do's en don'ts van het sollicitatiegesprek', staat op een whiteboard geschreven. Drie koppels converseren druk met elkaar. 'Wat zijn uw competenties?', vraagt een man van middelbare leeftijd aan een jongeman die naast hem zit. Hij denkt diep na. Elly Duivesteijn (51) van outplacementbureau Menea: 'Wees concreet. Gebruik geen containerbegrippen, maar noem een bezigheid waar je goed in bent.'

'Sommigen hadden nog nooit een computer aangeraakt, laat staan een cv gemaakt', legt Jan Willem de Wit van Menea uit, wijzend naar de oud-medewerkers die in het centrum rondhangen. Ze zijn er voor onder meer de cursussen cv opstellen, sociale media en sollicitatiegesprekken, georganiseerd door de outplacementbureaus. De Wit is projectleider bij Menea. 'Wat je hier ziet, is het voordeel van een winstgevend bedrijf dat de deuren van een fabriek sluit: er is veel geld beschikbaar voor een sociaal traject.'

Hij somt op: elke ontslagen werknemer kreeg, naast een ontslagvergoeding, een bedrag van 8.000 euro mee dat hij kon uitgeven in de zoektocht naar nieuw werk (bij andere bedrijven ligt dit bedrag gemiddeld op 4.000 euro). Er is een website gemaakt waar vacatures op worden geplaatst. Philip Morris organiseert busreizen naar ondernemingen in de regio die werknemers zoeken. In de oude fabriekshal van het complex is een banenbeurs gehouden.

Ambitieus

Het lijkt te werken. '451 mensen hebben inmiddels nieuw werk gevonden', zegt Hans Hommel (57). Hommel - kort bruin haar, gestreepte blouse - is van Philip Morris en leidt het reïntegratietraject. 'Velen zijn terechtgekomen bij Euro-Caps in Rotterdam, de Suikeruniefabriek in Roosendaal of bij farmaceutisch bedrijf Pfizer in België.' De doelstelling was om binnen een jaar na de sluiting in september 80 procent weer aan het werk krijgen, een ambitieus streven. Hommel: 'Maar als je geen doel hebt, waar ben je dan mee bezig?'

Niet alleen Philip Morris is positief. 'Je kunt vinden wat je wil van de sluiting van de fabriek, maar daarna hebben ze het goed aangepakt. De begeleiding van de werklozen is uitstekend', zegt Frans van der Veen, vakbondsbestuurder bij CNV. Ook Nanny Nuijten, die er namens FNV Bondgenoten bij is betrokken, is tevreden. 'Je zou willen dat elke ontslagen werknemer in Nederland zo'n behandeling kreeg. De toezeggingen die het bedrijf deed, komen ze na. Meer dan dat: ze stoppen er echt veel energie in.'

Desondanks is de meerderheid nog altijd werkloos. (55). 'Dat is gewoon kut', zegt Dieneke Roovers. 'Ik heb 38 jaar gewerkt en nu moet ik ineens gaan bedelen om een baantje. Ik ben bang om in de schulden te raken.' Haar verhaal staat niet op zich. Van de bijna 500 ontslagen werknemers in de leeftijdcategorie 51 tot 60 heeft nog maar 21,7 procent nieuw werk gevonden. De jonge, hoogopgeleide werknemers, vooral technici, vinden het eerst een nieuwe functie. 'Een hoge leeftijd maakt het niet makkelijker, nee', geeft Hans Hommel toe. 'Maar onmogelijk is het niet. We hebben inmiddels ook drie 60-plussers aan een baan geholpen. Oudere werknemers hebben meer ervaring en dat is ook wat waard.'

Verhuizen

Een ander probleem is dat veel van de vacatures niet in Bergen op Zoom of omgeving zijn. Dat is lastig voor de gemiddelde oud-werknemer, die een leeftijd heeft van 47 en 22 jaar in dienst was. West-Brabant is geen makkelijke regio voor het vinden van werk. In het nabijgelegen Roosendaal ging in juli een fabriek van Philips Lighting dicht en vorig jaar sloot ook al een productiecentrum van verpakkingsgigant Tetra Park in Moerdijk. Frans van der Veen van CNV: 'Verhuizen is lastig voor gezinnen met schoolgaande kinderen. Veel oud-werknemers wonen hier al heel lang. Je moet ook je partner meekrijgen. En de meeste vacatures zijn tijdelijk. Wie weet sta je weer snel op straat.'

Toen Joop van Beers (56) werk kon krijgen als elektrotechnicus aan de andere kant van Brabant, was de keuze niet moeilijk. 'Binnenkort ga ik aan de slag bij Stork, in Uden', vertelt hij trots. Hij zit aan een lange tafel in het mobiliteitscentrum, bedekt met kranten en vacatures. 'Na mijn ontslag ging ik een rouwperiode in. Ik heb hier 26 jaar lang gewerkt, dus het duurde weken voordat ik weer motivatie had.' Hij kijkt naar de oud-collega's om hem heen, die hij in Uden moet gaan missen. Dat is jammer, maar hij is er klaar voor: 'Ik kan niet wachten me weer op de toekomst te richten.'