Nieuws
Nederlandse chips belanden nog op grote schaal in Rusland
Miljoenen Nederlandse microchips belanden ondanks de sancties nog steeds in Rusland. Daarbij spelen tussenhandelaren in derde landen, zoals China, een belangrijke rol.
Dat concluderen de NOS en Nieuwsuur, die de afgelopen maanden onderzoek hebben gedaan naar de smokkel. De chips worden geleverd door de Nijmeegse bedrijven NXP en Nexperia. Hun chips zijn zogeheten dual-use producten: ze kunnen zowel in vreedzame producten als in wapens worden gebruikt. Op het slagveld in Oekraïne werden de Nederlandse chips aangetroffen in resten van onder meer pantserhouwitsers, helikopters en kruisraketten. De Britse denktank RUSI, die op verzoek van Oekraïne Russische wapens heeft onderzocht, concludeerde een half jaar geleden dat 10 van de 27 uit elkaar gehaalde systemen NXP-chips bevatten.
Sancties
In principe mogen chips niet naar Rusland worden geëxporteerd. Maar via Aziatische tussenhandelaren komen ze daar alsnog terecht. Volgens de gegevens van NOS en Nieuwsuur, die afkomstig zijn van RUSI en uit twee andere datasets, is het Chinese Sinno Electronics de grootste.
De Verenigde Staten hebben al sancties ingesteld tegen dit bedrijf, maar de Europese Unie nog niet. De EU heeft pas in oktober besloten om ook deze tussenhandelaren op de lijst te gaan zetten. Volgens Saskia Rietbroek, voorzitter van de internationale vereniging van sanctie-advocaten, is er sindsdien echter nog aan geen tussenhandelaar aangepakt.
NXP laat in een reactie aan NOS en Nieuwsuur weten dat afnemers ‘krachtig’ worden doorgelicht. Nexperia, dat zelf in Chinese handen is, zegt dat het een export-controleteam heeft dat ‘de nieuwste software gebruikt om onze distributie te bewaken’. Maar doorverkoop aan derden kan ‘niet altijd door ons gecontroleerd, noch voorkomen worden’.
Contractueel vastleggen
Volgens Rietbroek kunnen leveranciers bij verkoop in principe contractueel laten vastleggen dat de eindgebruiker niet in een land zit waaraan sancties zijn opgelegd. Ook een klant als Sinno Electronics, waarvan bekend is dat het aan Russische partijen levert, kan meer niet als onschuldig worden beschouwd.
Tot dusver hebben de Russische sancties geleid tot één rechtszaak, van een Nederlandse Rus die ervan wordt verdacht via Kazachstan halfgeleiders te hebben verkocht aan Russische defensiebedrijven. De Douane zegt tienduizenden controles te hebben uitgevoerd, wat heeft geleid tot de onderschepping van één partij chips ter waarde van 300 duizend euro.
