Mijnheer Lo vlucht voor boze verkopers

Van onze correspondent

Toine Berbers

SHENZHEN

Het verbod van de Chinese regering op huis-aan-huisverkopen en piramidespelen heeft Chen totaal verrast. Hij wist niets beters te bedenken dan de bloedversterkende pillen, poeders tegen rugpijn en andere traditionele medicijnen terug te brengen naar de handelaar van wie hij ze twee weken eerder kocht: mijnheer Lo.

Maar mijnheer Lo is in geen velden of wegen te bekennen en zijn kantoor in een slordig opgetrokken gebouw in het centrum van de Zuid-Chinese stad Shenzhen is gesloten. Bruin papier achter de glazen deur voorkomt inkijk. Het ziet niet ernaar uit dat mijnheer Lo binnenkort weer opengaat.

Op de tegelvloer voor de winkel overleggen gedupeerden over volgende stappen. Men komt er niet uit. 'Het is verschrikkelijk, ik ben geruïneerd', roept een jonge vrouw.

Even verderop houden politie-agenten Lo's zaak in de gaten. De regering heeft het land tot kalmte gemaand, nadat in de centrale provincie Hunan acht doden waren gevallen bij rellen onder verkopers die van de ene op de andere dag hun investeringen waardeloos zagen worden. Ook uit andere regio's komen berichten over bestormingen door slachtoffers die hun geld terugwillen.

Shenzhen, een explosief groeiende stad aan de grens met Hongkong, heeft een reputatie als paradijs voor fortuinjagers. Daarom had Chen op aanraden van een neef de 1500 kilometer naar het zuiden afgelegd. Daar bood mijnheer Lo hem de kans 'nog voor de eeuwwisseling rijk te worden'.

De snelle economische groei van de afgelopen jaren heeft in China overspannen verwachtingen gewekt. In hun wilde jacht op het snelle geld halen miljoenen mensen rare toeren uit. Goedgelovigen overhandigen hun spaarcenten aan oplichters, die hen te dure koopwaar in de maag splitsen met de belofte van vette commissies en dikke winsten bij doorverkoop.

Zo ontdekte Chen deze week dat zijn wonderpillen tegen hoofd- en buikpijn in een gewone winkel slechts een derde kosten van wat hij Lo betaalde. Een andere gedupeerde vertelt voor Lo's kantoor dat ze behalve in medicijnen ook in cosmetica doet. Zij heeft net ontdekt dat de lippenstift van het merk Keizerin in de winkel slechts 35 yuan (acht gulden) kost en niet 80, zoals zij betaalde. Ze dacht haar voordeel te doen via een sjacheraar die zijn waar rechtstreeks van de Keizerin-fabriek aan de rand van de stad betrok en verzuimde te informeren naar de winkelprijs.

Omdat ook het snel groeiende leger werklozen in de ban is geraakt van de goudkoorts en steeds vaker zijn toevlucht zoekt tot zwendelaars, heeft de regering van het ene op het andere moment een totaal verbod afgekondigd. De jacht op ritselaars is geopend. Na rellen in de stad Zhangjiajie deze week werd de directie gearresteerd van een fabriek in massageapparaten. Onwetende huis-aan-huisverkopers betaalden grif duizend gulden voor een apparaat dat in de winkel omgerekend 175 gulden kost.

Maar het regeringsverbod heeft ook miljoenen employés van solide bedrijven tot onmiddellijke werkloosheid veroordeeld. Bijvoorbeeld medewerkers van de Amerikaanse cosmetica-giganten Avon en Mary Kay. Hun verkoopsters gingen van deur naar deur met vantevoren betaalde cremes en nagellak en mochten de winst houden. Of de mensen van gereedschapsfabrikant Amway.

Deze bedrijven onthouden zich van commentaar. Bekend is dat de partijtop weinig moet hebben van de religieuze ijver waarmee ze hun werknemers motiveren. Een partijfunctionaris veroordeelde bijeenkomsten van het personeel van Mary Kay als 'hysterische sessies van bijgelovige sekten'.

Bij de gesloten Amway-vestiging houdt de politie een oogje op teleurgestelde wederverkopers. 'Ik heb duizenden yuan gestoken in hun spullen. Wat moet ik daar nu mee doen', vraagt een veertiger.