Maaltijdbezorging is de levenslijn van de lockdown, maar restaurants vrezen de branche

Wie het idee heeft dat er de laatste maanden opvallend veel in oranje of groen geklede fietsers en scooterrijders voorbij razen op de stedelijke fietspaden: dat klopt. Alleen al Just Eat Takeaway, het moederbedrijf van Thuisbezorgd.nl, bezorgde vorig jaar 588 miljoen maaltijden in 24 landen. Die brachten samen een recordbedrag op van 12,9 miljard euro; 40 procent meer dan in 2019 (de omzet die Just Eat Takeaway daaraan overhield is 2,4 miljard euro, zie illustratie voor verdeling).

Groeiende macht

En dat is dan alleen Just Eat Takeaway, de razendsnel groeiende multinational van de Nederlandse ondernemer – en volgens Quote inmiddels miljardair – Jitse Groen. Ook bij diens concurrenten Deliveroo en Uber Eats zijn bezorgers nauwelijks aan te slepen. In Nederland groeide de maaltijdbezorgbranche als geheel vorig jaar met 43 procent. Goed nieuws voor de worstelende restaurants, lijkt het: zij bereiden de maaltijden immers. Maar steeds meer restaurateurs ervaren de machtige bezorgbedrijven als een bedreiging.

De coronacrisis en de lockdowns hebben de populariteit van maaltijdbezorging tot ongekende hoogten gestuwd. In het geval van een avondklok zouden de oranje jasjes op de straten haast onmisbaar kunnen worden. Wie de deur niet uit mag en niks in de koelkast heeft, kan alleen nog bij de bezorgers terecht.

Niet alleen het gemak en, tijdens de coronacrisis, de veiligheid verklaren de groei van de branche, ook het prijskaartje is voor de klant alleszins te doen. Wie op een woensdagmiddag twee noodlemaaltijden bestelt bij een niet nader te noemen Aziatisch restaurant in Amsterdam, betaalt bij Thuisbezorgd 24 euro plus 1,50 euro bezorgkosten. Deliveroo: 24 euro plus 1,99 bezorgkosten (hoewel tijdelijk gratis, red.) en 0,20 service fee. Uber Eats: 24 euro plus 0,99 delivery en 1,20 service. Conclusie: 24 euro voor het restaurant, hooguit 2 euro voor de bezorging.

Bestelwaarde

Toch niet. In de praktijk draagt een bezorgrestaurant gemiddeld 25 procent over de bestelwaarde af aan Thuisbezorgd.nl. Daarvan is 13 procentpunt voor bezorging door Thuisbezorgd.nl; voor alleen bestellen via dat platform rekent het bedrijf 12 procent. In het geval van de Aziaat betekent dit dat Thuisbezorgd.nl 6 euro van de 24 incasseert. Blijft over 18 euro voor twee maaltijden, is 9 euro per maaltijd voor het restaurant. Zelf verkoopt het restaurant deze maaltijden voor 9,60 euro per stuk, maar dan moet de klant ze wel zelf komen ophalen.

Dat verschil lijkt niet groot, maar komt in dit geval neer op bijna 7 procent minder inkomsten voor dezelfde maaltijd. ‘Daardoor neemt onze marge behoorlijk af en blijft er nauwelijks winst over’, zegt een filiaalmanager die niet bij naam wil worden genoemd. ‘Maar we kunnen moeilijk om de bezorgdiensten heen.’

30 euro per dag

Branchevereniging Koninklijke Horeca Nederland (KHN) en de platformbedrijven zijn dan ook allerminst vrienden. ‘Deze platforms (ook in de hotelbranche, red.) zijn steeds machtiger geworden en het eerlijke speelveld in de horecasector komt hiermee in het geding’, schrijft KHN op haar website. De vereniging pleit al jaren voor meer wettelijke bescherming van horeca-ondernemers, en meer transparantie bij de platforms over hun werkwijze en de manier waarop zij restaurants rangschikken op hun website.

Tijdens de coronacrisis, waarbij bezorgbedrijven net als supermarktketens hun omzetten tot recordhoogten zien stijgen, hoopt KHN op ‘solidariteit van de platforms met de horecapartners’, aldus een woordvoerder. ‘Bijvoorbeeld door de commissies te verlagen tijdens deze lockdown. Oude commissiepercentages zouden pas weer van kracht moeten worden als de omzetten van restaurants weer op het oude, of ten minste een gezond niveau zijn.’

Ongelijk speelveld

De bezorgbranche wijst beschuldigingen van het creëeren van een ongelijk speelveld categorisch van de hand. Jitse Groen, bestuursvoorzitter en oprichter van Just Eat Takeaway, noemde eerdere klachten van Koninklijke Horeca Nederland over het verdienmodel zijn bedrijf ‘grote onzin’.

Zijn woordvoerder zegt het genuanceerder. ‘Gemiddeld dragen wij ruim 110 duizend euro per jaar bij aan de omzet van een restaurant dat is gericht op bezorging en die zelf organiseert. De commissie voor deze omzet is ongeveer 1.000 euro per maand, oftewel 30 euro per dag. Daarvoor kun je nog geen telefonist inhuren. En dat zou anders wel degelijk nodig zijn; men doet graag alsof bezorging vroeger gratis was, maar toen moest je ook adverteren, folders drukken en verspreiden, bestellingen aannemen en bezorgen.

Redelijke vergoeding

‘Wij nemen het bedrijf alle marketing uit handen en zorgen voor een groot bereik, maken een site binnen onze eigen webomgeving, hebben tientallen medewerkers bij de klantenservice, en bieden met name kleine ondernemers de kans om via het internet te verkopen. Daar vragen wij een redelijke vergoeding voor.’

Groen heeft een punt, zegt Niek Timmermans van horeca-adviesbureau Spronsen en Partners: ‘Je kunt als snackbar om de hoek moeilijk je eigen soepel werkende bestel- en bezorgapp ontwikkelen; wat dat betreft bieden de platformbedrijven echt meerwaarde. De keerzijde is dat ze een monopoliepositie vergaren.’

Verdienmodel

Want dat is het verdienmodel van online platformbedrijven – of het nu gaat om Amazon of Thuisbezorgd.nl. Platformbedrijven, die koper en verkoper aan elkaar koppelen, hebben een enorme schaal nodig om winstgevend te zijn. Groei is de eerste focus, boven winst, en dat financieren platformbedrijven met geld van investeerders. Met diepe zakken proberen zij de concurrentie te verdrijven totdat ze als enige, of bijna enige, overblijven. Thuisbezorgd heeft in Nederland zo’n 90 procent van de onlinebestelmarkt in handen.

‘Die monopoliepositie gebruiken ze natuurlijk om de prijzen op te schroeven’, zegt horecakenner Timmermans. ‘Toen Thuisbezorgd.nl in 2000 begon, was de commissie de helft van nu. Ondertussen worden horecabedrijven steeds afhankelijker en op een gegeven moment kunnen ze niet meer terug. Hotels kunnen nauwelijks nog overleven zonder Booking.com en steeds meer restaurants zijn afhankelijk van Thuisbezorgd.nl voor hun voortbestaan.’

Verbetering: in een eerdere versie van dit artikel stond dat Just Eat Takeaway over 2020 een omzet van 12,9 miljard euro had. Dat bedrag betreft de opbrengst van bezorgde maaltijden. De omzet van Just Eat Takeaway was 2,4 miljard euro.