Lasser, arts of kelner gezocht: Zeeland krijgt al die vacatures niet gevuld

Als iemand in pak 'm beet Middelburg of Kwadendamme pijn op de borst krijgt of in een anafylactische shock raakt door een wespensteek, dan belandt de ongelukkige op de spoedeisende hulp van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis in Goes. Daar ontfermt een van de schaarste beroepsgroepen van Nederland zich over de patiënt: SEH-verpleegkundigen.

Hoe schaars zij zijn, blijkt wel uit de geschiedenis van vacaturenummer 16-015: 'Voor de afdeling spoedeisende hulp zoeken wij op korte termijn een enthousiaste SEH-verpleegkundige.' Al sinds jaar en dag staat deze vacature op de website van het Zeeuwse ziekenhuis. Maar de laatste keer dat een gediplomeerde SEH-verpleegkundige op de vacature reageerde, was drie jaar geleden.

Tot overmaat van ramp trekt nu ook de economie nog eens aan. Dat klinkt misschien raar in dit geval, 'tot overmaat van ramp', maar hoe beter de werkgelegenheid in andere sectoren, des te minder mensen voor een baan in het ziekenhuis kiezen, merkt Wim Goudswaard, hoofd intensive care en spoedeisende hulp in het ADRZ. 'Het is een lang traject om SEH-verpleegkundige te worden - je bent zo acht jaar bezig om alle opleidingen te halen en genoeg ervaring op te doen - en het is zwaar werk. Als er buiten de zorg genoeg banen zijn, zijn die al gauw aantrekkelijker.' Symptomatisch is de mailbox van het ziekenhuis met open sollicitaties, waarmee mensen zich ook voor andere functies in het ziekenhuis kunnen aanbieden. 'Onze mailbox zit nu zeker de helft minder vol dan normaal.'

90 duizend vacatures

En de mailbox van het ADRZ is niet de enige. De tijden dat sollicitanten als gebraden duiven in de monden van werkgevers vlogen zijn in veel branches voorbij. Sinds de uitbraak van de financiële crisis zijn er niet meer zoveel vacatures geweest. Alleen al in het midden- en kleinbedrijf stonden eind dit jaar 90 duizend vacatures open, 22 procent meer dan een jaar geleden, zo meldde het CBS vrijdag. Het aantal banen is sinds 2014 met 250 duizend gestegen. Voor volgend jaar verwacht het UWV zelfs 1 miljoen openstaande vacatures. Goed nieuws voor werknemers, die weer wat hoger van de toren mogen blazen qua salaris en secundaire arbeidsvoorwaarden.

In sommige sectoren is zelfs sprake van krapte: de vraag naar handjes overstijgt daar het aanbod. Nu klagen werkgevers al jaren over een tekort aan mensen in technische beroepen, zoals monteurs, elektriciens en loodgieters. Maar inmiddels stijgt ook in andere branches de schaarste: ict-programmeurs, maag-darm-lever-artsen, metselaars, vrachtwagenchauffeurs, wiskundeleraren en timmerlieden, om maar wat voorbeelden te noemen. Bijna 9 procent van de Nederlandse bedrijven ziet zijn productie in gevaar komen doordat de groei van het personeel de groei van het aantal orders niet kan bijbenen. Dit CBS-cijfer is in jaren niet zo hoog geweest.

Als ze ergens iets van krapte weten, dan is het in het sterk vergrijsde Zeeland. In geen enkele andere provincie is het aantal vacatures per inwoner zo hoog. Kelners, dokters, schoonmakers, plaatwerkers, callcenterwerkers, lassers: talloze vakmensen, van laag- tot hoogopgeleid, zijn in Zeeland schaars. Van de tien Nederlandse gemeenten met de laagste werkloosheid zijn er vijf Zeeuws.

Zeeuwse jongeren

Tekenend is de situatie van Zeeuwse jongeren met nog net de startkwalificatie mbo2-niveau, zegt onderzoeker Dick van der Wouw van ZB Planbureau uit Middelburg. 'Normaal gesproken belanden veel van deze jongeren 's winters in de WW, waarna in de zomer de werkloosheid drastisch terugloopt. Maar nu daalt hun werkloosheid zelfs in de winter. Dat laat wel zien hoe naarstig bedrijven hier op zoek zijn naar personeel.'

De Zeeuwse fritesfabriek Lamb Weston/Meijer is zo'n bedrijf. Wie langs Kruiningen rijdt, ruikt al de geur van aardappelen en frituur, vermengd met de uienlucht van buurman Wiskerke Onions. Stoom waait over het fabrieksterrein, van de stoomschillers die de aardappelen in luchtdichte vaten met honderden kilo's tegelijk van hun schil ontdoen. Waterkanonnen jagen de aardappelen daarna met 120 kilometer per uur en een trommelvliesscheurend kabaal door de snijmachines, waar ze als toekomstige Franse frietjes uit tevoorschijn komen.

Maar de snijmachines, bakovens en vriestunnels van de fritesfabriek hebben wel onderhoud nodig. Alleen zijn juist machinemonteurs verduiveld lastig te vinden, zegt Wouter Labrujère, de hr-manager van drie Nederlandse fabrieken van LambWeston/Meijer. Hetzelfde laken een pak voor de operators die het hele proces van aardappel tot frites in goede banen moeten leiden, of voor de vaak aan de universiteit van Wageningen geschoolde 'field supervisors', die langsgaan bij de boeren om te kijken hoe het met de aardappeloogst staat.

Mede door de personeelsschaarste in de regio heeft LambWeston een deel van de verkooptak verplaatst naar Breda. Zoals rederij Vroon uit Breskens onlangs ook al zijn kantoor verplaatste naar Breda, en justitie en politie eerder veel banen overhevelden naar Breda en Tilburg. 'Wij willen snel groeien en zoveel mogelijk producten verkopen, en daarvoor heb je ervaren verkopers nodig. In Breda is de arbeidsmarkt voor sales en marketingmensen ruimer dan hier.' Ook het feit dat de verkopers vanuit Breda makkelijker de vliegvelden van Eindhoven en Antwerpen kunnen bereiken, speelt mee bij een bedrijf dat 98 procent van zijn frites, aardappelvlokken en krulpatat naar het buitenland exporteert.

Werkgevers hebben er soms een handje van om lijdzaam af te wachten tot de overheid iets doet aan de personeelsschaarste. Maar daar kun je LambWeston/Meijer moeilijk van beschuldigen. Met interne opleidingen lost het 1.300 werknemers tellende bedrijf tekorten zoveel mogelijk zelf op. Labrujère staat net met een haarnetje en helm op te kijken hoe rivieren van frites uit de snijmachines stromen als een twintiger hem de hand komt schudden. De jongen begon hier als schoonmaker, maar is dankzij een interne opleiding opgeklommen tot operator. 'We betalen ook talencursussen of een hbo-opleiding bedrijfseconomie voor ons personeel'.

Sowieso is er weinig wat de fabriek niet doet om personeel te werven. LambWeston/Meijer werkt samen met roc's en hbo's om technisch personeel op te leiden, staat op beurzen van de universiteit Wageningen om de 'field supervisors' van de toekomst te vinden en sponsort lokale sportclubs om de naam bekender te maken. En net zo belangrijk is wat het bedrijf doet om personeel binnenboord te houden: vaste banen bieden. 'Het is ook in ons eigen belang om goed personeel baanzekerheid te bieden. Het personeel dat hier werkt, is gemiddeld al ruim vijftien jaar in dienst.'

Personeel wegkapen

In het ADRZ in Goes zijn Wim Goudswaard en zijn SEH-verpleegkundigen een persoonlijk opleidingsrecord aan het vestigen om te voorkomen dat het ziekenhuis over een paar jaar met een personeelstekort zit. De veertig gediplomeerde SEH'ers van het ADRZ begeleiden momenteel dertien verpleegkundigen in opleiding. 'We lopen 1 op 3, terwijl we met ziekenhuizen in de regio 1 op 6 hebben afgesproken.' Dat is nodig ook, want zowel in 2016 als het jaar ervoor vertrokken acht verpleegkundigen, onder meer door pensionering, verhuizing, of omdat het zware werk zijn tol begon te eisen.

Personeel wegkapen bij andere ziekenhuizen vindt Goudswaard in het geval van verpleegkundigen niet kies, want in het hele land kampen de ziekenhuizen met tekorten. Bovendien is het voor een ziekenhuis in Zeeland door de ligging en het wat saaie imago van de provincie nog net iets moeilijker om personeel te lokken, merkt Goudswaard. Niet voor niets maakt het ADRZ op de eigen website reclame voor Zeeland: de huizenprijzen zijn laag, files komen zelden voor en het strand is vlakbij. 'Je bent eigenlijk altijd twee mensen tegelijk aan het werven, want ook de partner moet in Zeeland willen wonen, en dat is nog weleens het struikelblok.'