Kleine bedrijven bepalen de koers van bv Nederland

Als ondernemer werd ik achttien jaar geleden voor het eerst geconfronteerd met de heer Robert J. Blom in zijn toen al niet aflatende ijver de wereld duidelijk te maken dat zelfstandig ondernemerschap de belastingbetaler handenvol geld kost. In zijn Forum-artikel (1 mei) blijkt dat Blom in al die jaren nog niets van zijn passie heeft verloren om de samenleving te waarschuwen tegen ondernemerschap. Toen werkte Blom voor Graydon, inmiddels is hij ook bekeerd tot het zelfstandig ondernemerschap, en misschien zelfs wel met succes.

Als Nederland ook maar ergens in de wereld om bekend staat – en dit al eeuwenlang – dan is het om de handelsgeest van de Nederlander. Sinds mensenheugenis worden de Nederlanders ‘de Chinezen van het Westen’ genoemd; de eerste multinational in de wereld was een Nederlands bedrijf; de Nederlander heeft ‘het aandeel’ uitgevonden (een wellicht in deze crisistijden een wat dubieus gegeven); de Nederlandse rijkdom in de 17de eeuw vloeide voort uit handelsgeest en ondernemerschap.

Ook nu loopt Nederland voorop als het gaat om internationale innovaties – bijvoorbeeld in de sportbranche (mijn branche), waar men prijzen verdient voor beste producten en of diensten –, risicovolle projecten (het naar boven halen van de Koersk) en het inbrengen van grote expertise (waterbeheersing bij New Orleans).

Toen ik in 1989 voor mijzelf begon was ik trots en nu, na twintig jaar zelfstandig ondernemerschap, ben ik dat nog steeds. En in die jaren heb ik allemaal meegemaakt wat Blom beschrijft als ondernemerschap dat niets om het lijf heeft, met zeer marginale inkomens en slechte pensioenregelingen. In die twintig jaar heb ik aan den lijve ondervonden wat het is om failliet te gaan (twee keer), hoe het voelt om ‘de hele wereld tegen jou gekeerd te zien’, hoe moeilijk het is de motivatie om dóór te gaan telkens weer te voeden.

Vele keren moet de zelfstandige ondernemer al zijn creativiteit te berde brengen om aan het einde van de maand alle lasten weer te kunnen betalen. En te leven van datgene wat er overblijft. Als er al wat overblijft. Hoeveel van de honderd ondernemers die met hun eigen droom van start gaan, zullen die droom ook waarmaken? Vijf misschien, of zeven? Maar al te vaak blijkt die droom een illusie. Maar al te vaak worden ambities naar beneden bijgesteld. En, na verloop van tijd, dringt ook het besef door dat die droom (vaak geld) ook wel erg betrekkelijk is.

Waarom hebben zoveel Nederlanders dan toch de behoefte om die stap te wagen? Zoals Blom, na al die jaren onderzoek toch wel zou moeten weten, is de drive van de ondernemer niet primair: inkomen. En al helemaal niet: zijn pensioenverzekering. De drive van de ondernemer is zijn vrijheid! Hij bepaalt zijn eigen agenda. Hij beslist geheel zelf wat hij doet, en wanneer. Niemand vertelt hem wanneer hij met pensioen mag/moet. Hij weet dat hij zeven dagen per week ter beschikking heeft. En 24 uur per dag. Hij zal zelf zijn eigen broek omhoog houden. In weerwil van allen die hem hiervan proberen te weerhouden (en dat zijn er velen). In weerwil van alle onzekerheid. In weerwil van het marginale bestaan. In weerwil van de crisis.

De motor van de Nederlandse economie is níet de top-10 van het Nederlandse bedrijfsleven. De motor is het MKB en daarbinnen: de zelfstandige ondernemer. Wij, met z’n allen, bepalen in veel grotere mate de koers van de bv Nederland dan Shell, Unilever, Philips, DSM, Akzo en Corus bij elkaar.

De vraag is niet wat het de overheid kost, de vraag is wat het de overheid oplevert, dat wij dit met z’n allen doen en blijven doen.

En dan nog iets: als de raad van bestuur van Fortis even niet goed oplet en producten op de markt brengt die zij zelf niet meer goed kunnen uitleggen en ineens in de acute gevarenzone komt, mag de overheid (en dus de belastingbetaler) de beurs trekken. Miljarden staatssteun voor het bankwezen. Als de kleine ondernemer een fout maakt, krijgt hij doorgaans zelf de rekening gepresenteerd ‘in naam der Koningin’. Niks staatssteun!

Het zal hem er niet van weerhouden door te gaan. De ondernemer gelooft in zijn eigen product of dienst. Geen onderzoeker kan hem weerhouden van zijn streven om zijn leven in te delen naar eigen inzicht en behoefte. De ondernemer ondergaat zijn pad omhoog, bezaaid met distels en doornen, met rechte rug. En hij blijft de motor van de bv Nederland.