NieuwsTerechtwijzing Duits Constitutioneel Hof
Hoogste rechters ruziën over opkopen staatsobligaties door ECB
Het Europees Hof van Justitie heeft vrijdag het Duitse Constitutioneel Hof in Karlsruhe terechtgewezen. Volgens de rechters in Luxemburg mag het grondwettelijk hof zich niet met Europese zaken bemoeien.
Dinsdag oordeelde het Hof dat het opkoopbeleid van de Europese Centrale Bank om de rentes in de zuidelijke lidstaten laag te houden ‘deels ongrondwettelijk’ is. De ECB kreeg drie maanden de tijd om de gevolgen van dit opkoopprogramma voor de Duitse economie toe te lichten. Anders mag de Bundesbank, de grootste opkoper namens de ECB, er niet meer aan deelnemen.
Het Europees Hof vindt nu dat de rechters in Karlsruhe helemaal niet tot dit oordeel bevoegd zijn. Normaliter geeft het Hof in Luxemburg naar ‘eigen zeggen nooit commentaar’ op een oordeel van nationale rechters, maar dit keer wel ‘gezien de vele vragen’.
Het Hof van Justitie schrijft in een persbericht dat alleen EU-rechters bevoegd zijn om te beoordelen of Europese instellingen zoals de ECB het recht in Europa hebben overtreden. ‘Opdat een uniforme toepassing van het Unierecht gewaarborgd is, heeft het Hof van Justitie, dat daartoe door de lidstaten is opgericht, als enige de bevoegdheid om vast te stellen dat een handeling van een instelling van de Unie in strijd is met het Unierecht’, zo wordt gezegd. ‘Verschillen van inzicht tussen de rechterlijke instanties van de lidstaten over de geldigheid van Uniehandelingen zouden de eenheid van de rechtsorde van de Unie in gevaar kunnen brengen en afbreuk kunnen doen aan de rechtszekerheid.’
Vijf jaar
Het Hof zegt dat het Duits Constitutioneel Hof, dat vijf jaar bezig is geweest met het proces dat door 1.750 academici en politici tegen de ECB was aangespannen, zich aan het Unierecht moet houden. Enkel zo kan worden gezorgd voor de gelijkheid van de lidstaten in de Europese Unie. Het Duitse Hof had eerder juist het oordeel van Hof van Justitie in Luxemburg uit 2018 bekritiseerd, waarin het opkoopprogramma wel legaal werd gevonden.
ECB-president Christine Lagarde zei eerder al het Duitse arrest aan haar laars te lappen. ‘We zijn een Europese instelling, verantwoordelijk voor het Europees parlement en onder jurisdictie van het Europees Hof van Justitie’, aldus Lagarde. ‘De ECB gaat door en zal alles doen om haar mandaat te vervullen.’
De Bundesbank wordt nu klem gezet tussen de rechters in Karlsruhe en die in Luxemburg. Pikant is ook dat de Bundesbank het opkoopprogramma veel te ver vindt gaan.
Belang van de onafhankelijkheid
Ook de ministers van Financiën van de eurozone namen vrijdagmiddag afstand van het arrest van het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe. De bewindslieden onderstreepten tijdens een videovergadering het belang van de onafhankelijkheid van de ECB. Verder benadrukten ze dat Europees recht boven nationaal recht gaat en dat het Europees Hof van Justitie als enige bepaalt hoe EU-wetten uitgelegd moeten worden.
De Europese Commissie beraadt zich op mogelijke juridische stappen tegen het hof in Karlsruhe. De ECB gaat ondertussen gewoon verder met het opkopen van staatsobligaties, verzekerde ECB-voorzitter Lagarde.
LEES OOK
De hoogste Duitse rechter bepaalde dat de ECB met zijn miljardenaankopen van staatsobligaties onder Mario Draghi onrechtmatig heeft gehandeld. De uitspraak heeft mogelijk vergaande gevolgen voor de toekomst van de Europese monetaire unie.
Het opkopen van schulden is verslavender dan harddrugs, schrijft Peter de Waard in deze column van 29 april. ‘Het opkopen van obligaties is een slecht substituut voor het plaatsen van eurobonds. Alleen wil niemand dit horen.’
De economische crisis waarin we verzeild raken verschilt radicaal van die van twaalf jaar geleden. Pieter Klok legt uit hoe dat komt, wat er gebeurt, wat er kan gebeuren en waarom.
