Hoe zeker is de lage olieprijs?

De economie is zo onvoorspelbaar dat in voetbaltermen gesproken aan het einde van dit seizoen de schaal bij Willem II in Tilburg staat en Feyenoord de nacompetitie speelt.

Geen academisch geschoolde econoom noch beunhaasanalist had begin dit jaar bedacht dat het rendement op staatspapier nog eens met 1,5 procentpunt zou dalen tot een onmogelijk geachte 0,75 procent.

En geen goeroe durfde toen te stellen dat de olieprijs eind 2014 60 dollar per vat zou zijn. Deskundigen vielen juist over elkaar heen met voorspellingen over een olieprijs van 150 tot 200 dollar, vanwege het aantrekken van de economie en toenemende spanningen rond Iran en Oekraïne.

De economie laat zich niet voorspellen, omdat op het chaotisch menselijk gedrag geen peil valt te trekken. De politiek - of dat nu Obama, Poetin of de OPEC is - grossiert in bizarre machtsspelletjes. Culturele trends krijgen hun eigen dynamiek. Elke voorspelling op 31 december 2014 is op 1 januari 2015 al compleet achterhaald.

De olieprijs is sinds juni met 45 procent gedaald. Daarnaast is de euro 9 procent goedkoper ten opzichte van de dollar. Het Centraal Planbureau (CPB) greep dit vorige week aan voor een kerstpakket vol prettige surprises. Volgens de nieuwste raming zal de economie in 2015 met 1,5 procent groeien. De inflatie blijft laag doordat brandstoffen goedkoper worden, maar deflatie blijft uit omdat de import duurder wordt door de gedaalde eurokoers. De werkloosheid daalt naar 6,5 procent en het overheidstekort komt uit op 1,8 procent. Maar als een van de variabelen verandert, ligt het hele scenario aan gruzelementen.

Het CPB is niet overoptimistisch. Voor 2015 wordt uitgegaan van een olieprijs van 77 dollar voor een vat Brent tegen 100 dollar dit jaar. Dat is 17 dollar boven de huidige prijs. Maar als Iran zijn nucleaire programma doorzet, Poetin het oosten van Oekraïne annexeert of de OPEC-ministers ineens toch besluiten de kraan dicht te draaien, kunnen speculanten in hun Londense speeltuin de prijs van een vat Brent zo weer naar 120 dollar brengen.

Als China en India hun dollartegoeden omwisselen in euro's vanwege een herstel hier en een politieke crisis in de VS kan de euro naar 1,50 dollar gaan. Misschien daalt het rendement op tienjarige staatsobligaties volgend jaar tot 0,1 procent of stijgt die weer tot boven de 2 procent. De olieprijs kan dalen naar 25 dollar of stijgen die naar 110 dollar. Omdat bran dstoffen voor 10 procent meetellen in het inflatiecijfer flatteeert dat meteen het koopkrachtplaatje.

Er zijn bekende onzekerheden (wat besluit de ECB in januari en hoe stemt Nederland in maart?) maar er zijn nog veel meer onzekerheden waarvan niemand nu nog weet heeft. Economen die voorspellen, zouden nu ook het jaaroverzicht over 2015 moeten kunnen schrijven.

Het CPB maakt trouw zijn ramingen, de taak van de natie is ze even serieus te nemen als een kampioenschap van Willem II.

_{Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl}