Hoe nieuws zich verspreidt: hogesnelheidslijn

Zaterdag 16 juni 2001: 'Hsl vrijwel zeker naar NS'

De Volkskrant, Het Parool, AD

De exploitatie van de hogesnelheidslijn van Amsterdam naar Parijs gaat vrijwel zeker naar de NS. De drie andere gegadigden van de openbare aanbesteding vallen af. Dat schrijven de landelijke dagbladen op basis van anonieme bronnen. De NS zou het enige bedrijf zijn dat meer dan 100 miljoen euro per jaar wil betalen voor 15 jaar lang, schrijft de Volkskrant. Eerder werd al bekend dat minister Netelenbos van Verkeer en Waterstaat minimaal 3,3 miljard gulden (1,5 miljard euro) wilde binnenhalen voor die periode. De euro werd in 2002 ingevoerd, in 2001 werden bedragen vaak zowel in euro's als guldens vermeld in de krant.

Maandag 19 juni 2001: 'NS loopt risico's'

De Volkskrant

Het bedrag dat de NS moet betalen is hoog, stelt Volkskrant-journalist Harry van Gelder. 'Twee jaar geleden vond de toenmalige NS-bestuursvoorzitter R. den Besten een hoger bod dan 2,8 miljard gulden (voor 30 jaar, HK) financieel onverantwoord. Nu, amper twee jaar later, betalen de spoorwegen grif het dubbele (3,3 miljard euro voor 15 jaar, HK). (...) Volgens internationale deskundigen is de HSL-Zuid maximaal 60 miljoen euro per jaar waard.'

Zaterdag 13 oktober 2001: '330 miljoen gulden voor HSL-Zuid'

NRC Handelsblad

Voor de exploitatie van de HSL-Zuid betaalt de NS 148 miljoen euro (330 miljoen gulden), schrijft NRC Handelsblad. Dat is de uitkomst van de onderhandelingen tussen de NS en de staat. Er wordt niet vermeld dat dat bedrag veel hoger is dan de 100 miljoen euro die de staat minstens wilde ontvangen per jaar.

De maandag erna verspreidt het ANP een bericht over de uitkomst van de onderhandelingen: 'Vergunning voor hsl kost 326 miljoen gulden'. Het bericht wordt overgenomen door de Volkskrant, Het Parool, AD en Trouw.

Dinsdag 25 juni 2002: 'Tactische blunder NS'

De Volkskrant

Voor het eerst wordt het bedrag 178 miljoen euro genoemd als het oorspronkelijke bod van de NS voor de exploitatie van de HSL-Zuid. 'NS wilde koste wat kost de hsl binnenhalen en zette daarom extreem hoog in', schrijft Harry van Gelder in de Volkskrant. Uiteindelijk zakte de prijs naar 148 miljoen euro.

'NS vreest op hsl miljoenenverlies', kopt de Volkskrant die dag op de voorpagina. 'NS en KLM verwachten per jaar tientallen miljoenen euro's verlies te maken op de hogesnelheidstrein', schrijft Van Gelder. Het dreigende miljoenenverlies en het bedrag van 178 miljoen euro worden in de dagen daarna niet breed overgenomen. 'Ik was in 2002 de enige met de cijfers', zegt Van Gelder, die tegenwoordig bij De Telegraaf werkt. 'Ik werd uitgenodigd bij de NS om ze in te zien. Het was een lobbyactie om het ministerie te bewegen de tariefrestrictie op te heffen. De NS wilde kaartjes goedkoper maken, zodat er meer mensen gingen rijden, maar dat mocht niet volgens het contract. Uit de cijfers concludeerde ik dat de hsl zeer verliesgevend was.' Een paar dagen later beweert Nol Döbken, directeur van High Speed Alliance (HSA), in een ingezonden brief het tegendeel. 'Wij mikken in alle gevallen op een positief rendement.'

Zaterdag 14 september 2002: 'Bodemprijs'

NRC Handelsblad

Een paar maanden na Van Gelders stuk komt NRC met een stuk over de hsl onder de kop: 'Weg voor een bodemprijs'. Het is een reconstructie van de onderhandelingen en gaat vooral over de nauwe banden tussen de NS en het ministerie. In een kader wordt genoemd dat NS eerst 170 miljoen euro per jaar bood en dat dat later werd teruggebracht tot 148 miljoen euro. 'De kop steunt alleen op die passage', zegt verslaggever Joep Dohmen. 'Daarom lijkt het vreemd het bod een 'bodemprijs' te noemen, gezien alles wat we nu weten. Een kop over de verstrengeling was beter geweest.'

Donderdag 14 oktober 2004: 'Exploitatie hsl baart Kamer zorgen'

NRC Handelsblad

In de jaren daarna duiken zo nu en dan zorgen op over het hsl-contract. Tijdens een overleg met minister Peijs (Verkeer, CDA) blijkt de Tweede Kamer bijvoorbeeld ongerust over de exploitatie van de HSL-Zuid. GroenLinks ziet een faillissement naderen, schrijft NRC Handelsblad.

Woensdag 20 juni 2007: 'Mogelijk verliesgevend'

Algemene Rekenkamer

De zorgen nemen toe en worden breed uitgemeten in de media als de Algemene Rekenkamer zware kritiek uit op het hsl-project. Er moet onder meer rekening gehouden worden met lagere reizigersaantallen dan de exploitant HSA veronderstelde. 'Mede daardoor zal HSA mogelijk een verliesgevende onderneming zijn.' Vrijwel alle kranten geven een samenvatting van het rapport.

Zaterdag 18 juni 2011: 'Nooit officieel bekendgemaakt'

NRC Handelsblad

Het bedrag van 178 miljoen euro duikt pas weer op in 2011 in een reconstructie in NRC Handelsblad over de crisis van de hsl. 'Hoe hoog het bod precies was, is nooit officieel bekendgemaakt', zegt Huib Modderkolk, die samen met Steven Derix de reconstructie in NRC schreef en nu bij de Volkskrant werkt. 'Bronnen bij de staat en de NS hebben ons verteld dat het 178 miljoen euro was.'

Donderdag 21 mei 2015: 'Spoorwegen boden idioot hoog op hsl'

AD, Het Parool, de Volkskrant, NRC Handelsblad

Veertien jaar na de aanbesteding begint de parlementaire enquête Fyra. 'De NS was rond de millenniumwisseling bereid desnoods 200 miljoen euro per jaar neer te tellen om te mogen rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid', schrijft het AD. 'Ze hebben idioot geboden', zegt projectdirecteur Wim Korf van het ministerie van Verkeer en Waterstaat tegen de enquêtecommissie. 'De risico's van het torenhoge bod waren bekend op het ministerie', schrijft Sander Heijne in de Volkskrant. 'Een door Korf ingehuurde externe adviseur berekende destijds al dat NS-dochter HSA in 2011 failliet zou zijn, als de staat het bod accepteerde. De voorspelling is uitgekomen.'