Het verschil tussen een herencadeau

Over cadeaus moeten we het hebben. Het is in onze hersenen gevaren, de idee dat een cadeau iets anders moet zijn dan een bolletje touw. Iets anders dan een doos zeeppoeder, een gesneden knipwit, een ge rookte makreel of een strippenkaart voor het openbaar vervoer. Zulks geef je niet. Je geeft bij voorkeur iets dat men mooi noemt en nog nooit eerder vertoond. En dat daarbij ook de gever opvalt bij de krijger om de bijzonderte van zijn vondst. De nieuwe geperste tabletjes Omo voor de hoofdwas vind ik mooi, een gerookte makreel opwindend prachtig, maar een cadeau mag het niet zijn van de presentjespolitie. Een ding moet het zijn, uit de dingenwinkel waar de eerste vraag van de bediening luidt: hoeveel mag het kosten? Een herengeschenk? Ja, dat bestaat. In het officiële Messemagazin dat afgelopen winter aan bezoekers van de Frankfurter Messe werd uitgedeeld, de beurs voor huishoudspeciaalhandel en cadeaushop-inkopers, stond dat herengeschenken weer veel gevraagd zijn, mede dankzij de designer die 'traditie aan innovatie weet te binden'. Er is verdomd weer een nieuwe asbak uitgevonden (traditie) om sigaren in af te tippen. Een asbak (innovatie: de as valt er vanzelf in als je de sigaar erboven aftipt) in 'eine ganze Reihe von edlen, exklusiven und gleichzeitig praktischen Geschenkideen, die garantiert jedes M & ldquor;nnerherz hoher schlagen lassen'. En er zijn nieuwe manchetknopen, want ook manchetknopen zijn weer eens de nieuwe trend. Je wilt nooit meer jarig zijn als je ziet wat de vuilnismannen van de Europese en Amerikaanse trendindustrie voor je bedenken. Is er soms weer een nieuw horloge bedacht? Laat ons niet lachen, vraag niet zo dom, er zijn zevenduizend nieuwe horloges bedacht die dit jaar op de markt komen. En de eenvoudige stationswachtkamerklok is zevenduizend keer opnieuw ontworpen. En zevenduizend nieuwe bloempotten en niet te tellen hoeveel nieuwe schemerlampen, barometertjes, koppen en schotels, suikerpotten, fruitschalen, ge roosterde boterhammenrechtophouders van zilverkleurig metaal. De leren tas voor heren op reis? Duizend keer opnieuw bedacht en volgend jaar weer duizend keer. Maar naar de universeel mooie spullen van alle tijden kijkt geen hond meer, lijkt het, en niemand krijgt een bolletje touw cadeau, ter gelegenheid van de herdenking van zijn geboorte. Een bolletje touw, zo mooi dat je het niet onverschillig gebruiken gaat. Je hebt vlas. Mooi gewas. Zeeuws-Vlaanderen weet nog van vlas. Fiets langs het vlas en besef dat van de lange vezels overhemden, jurken en beddengoed, tafelkleden en servetten worden gemaakt. Dat het zou kunnen dat de koningin haar mondhoeken gaat afvegen aan wat daar groeit. Maar dan de korte vezels. Goed genoeg nog voor dun touw en dikkere soorten. Toen er nog geen Nintendo was, wat moest je dan? Toen had je vliegertouw. Van vlas. Vliegeren, jonge lezer, is een heel bijzondere bezigheid waarbij kinderen en volwassenen proberen de natuur te slim af te zijn, je kunt jezelf aan windkracht zeven ophijsen! Opwinding schoot even door m'n rug toen op de beurs voor het nieuwe vuilnis in Frankfurt maar zo een bak met bolletjes touw stond. Zo mooi, zo vanzelfsprekend. Werkelijk geen hond onder de handelsmannen had er belangstelling voor. Wat moet dit touw op deze handelsbeurs, mevrouw? Dit is touw van onbespoten vlas, zei de vrouw. Het is naturrein en met subsidie uit Brussel schadstofffrei gemaakt, van puur vlas en er is alleen wat water aan te pas gekomen om de vezels nat te maken. Dan plakken ze vanzelf aan elkaar. Biologisch touw. En als ze in Duitsland eenmaal biologisch bevleugeld zijn geraakt gaan ze ernstig overdrijven. Gewoon vliegertouw van vroeger is alsnog helemaal niet goed voor mij geweest, want dat is het nu pas: 'Het gecertificeerde ontbreken van schadelijke stoffen maakt ons touw van vlas in het bijzonder voor kinderhanden zonder enige problemen geschikt'. Je wordt op slag bang van de net even wat minder ecologische bolletjes touw in de supermarkt. Jawelzeker. Ze bestaan nog wel degelijk, de oude vertrouwde bolletjes, van onze eigen touwfabriek Lankhorst in Sneek. Alleen maken ze daar, in Sneek, geen touw meer, ze laten het in Portugal doen. En niet alleen van vlas. Lankhorst verpakt drie monsters touw in een karton waarop in verschillende talen staat dat de bolletjes alledrie plantaardig zijn. Touw van papier gemaakt bestaat nog altijd en, bindtouw van vlas (vliegertouw) is er in verschillende diktes, ook sisal heeft het nog niet afgelegd tegen kunststoffen touwsoorten en er is zelfs touw van jute. Hema, Gamma, Wibra, grote kruideniers, allemaal hebben ze nog bolletjes touw van Lankhorst in huis. Maar hoe lang nog? Een woordvoerder van Lankhorst in Sneek denkt vijf of tien jaar. In Nederland is de omzet in touw uit vlas enorm achteruitgegaan toen het macrameeën niet meer mocht van de mode. Grote afnemers van natuurtouw zijn nog te vinden in de tuinbouw. Onder meer om bloemen en planten op te binden. Het voordeel van 'laagwaardig' natuurtouw is dat het na gebruik wegrot in de composthoop. Maar het duurt niet lang meer, zegt Sneek, of er zal ook biologisch afbreekbaar touw uit kunstvezels gebruikt gaan worden. Dan is het met het vliegertouw gedaan. En met jute en sisal. Nog hooguit tien jaar? Verjaardag 1957. Korte broek, pelpinda's, een Mekka-reep, allemaal onbelangrijk. Maar dat ene cadeau. Dat ongelooflijk welkome geschenk, een bolletje vliegertouw! Het is niet de spijt dat je het vliegeren vergeten bent, het is de spijt dat je later nooit meer zo heel gelukkig was met een cadeau van niks.