'Het Chinese leven is bikkelhard'

Na een verblijf van tien maanden in China voelt Martin Koopman zichzelfs een vreemde in zijn eigen huis. 'Een boterham smeren, de kinderennaar school brengen; ik was het niet meer gewend. Ik merk nu hoe ik denormale dingen in het leven heb gemist. Ik zat helemaal alleen in Shenyang.Zo lang zal ik ook niet meer wegblijven.'

In een café in de binnenstad van Deventer steekt Koopman een Hollandssigaartje op. Na zijn vertrek uit de Langeleegte in Veendam werkte hij alstrainer in Congo en Saudi-Arabië. Nog scherper was het contrast met hetdagelijkse bestaan in China, zegt Koopman.

'Er is een gigantisch verschil tussen arm en rijk. Ik zag mensen uitde vuilnisbak eten of creperen op straat. Ik was eens in een stad met 15miljoen inwoners, daar voel je je zo klein. Wat stelt een mensenleven dannog voor?'

Zonder zijn tolk had hij het in Shenyang, in het noorden van China, nietgered, zegt Koopman. 'Hij stond dag en nacht tot mijn beschikking, ikbeschouwde hem als mijn broer. Ik moest als buitenlandse trainer geduldhebben en langzaam zien door te dringen tot de Chinese cultuur.'

De eerste confrontatie diende zich aan, toen de directie van Ginde nade eerste trainingsstage doodleuk liet weten dat Koopman het zonder vijfbasisspelers moest stellen. 'Ze weigerden een vijfjarig contract te tekenenen werden meteen op een zijspoor gezet. Daardoor speelden we geen rol vanbetekenis in de Superliga. Met een gemiddelde leeftijd van negentien jaarhad ik een van de jongste ploegen in de Chinese competitie. Toch haaldentwee spelers het Chinese elftal, mijn spits loopt nu stage bij Anderlecht.'

Het voetbal leeft vooral in Peking en Shanghai, stelt Koopman. 'Wijspelen in Shenyang in een oud stadion, waar wel 75 duizend mensen inkunnen. Maar er komt geen kip kijken. De uitschakeling voor het WK heefthet voetbal in China geen goedgedaan.'

De Chinese toeschouwers blijven zeker weg, omdat ze vaak belazerdworden. Het gokken op voetbalwedstrijden is een nationale ziekte, ontdekteKoopman. 'Er wordt extreem gegokt, het barst in China ook van de fake gamestussen ploegen met dezelfde sponsor. Ik heb met mijn eigen ogen gezien hoede tegenstander ons een overwinning heeft geschonken.

'Mijn spelers hadden voor de wedstrijd al te horen gekregen dat ze zichgeen zorgen hoefden te maken. Vervolgens zag ik abnormale dingen gebeurenop het veld. We kregen een strafschop tegen, maar die gozer van detegenpartij schoot de bal lachend naar de cornervlag. Je merkte aan allesdat we niet konden verliezen.'

Bij Ginde speelde dat probleem niet, zegt Koopman. De spelers werden erimmers van de buitenwereld afgesloten. Koopman: 'Ze leefden permanent ineen voetbalschool. Ik was er geen voorstander van. Ik vond dat ze moestenleren overleven, zelf hun eigen leven opbouwen. Maar mijn visie botste metde communistische mentaliteit. De angst om de mensen vrij te latenoverheerst.

'Ik heb al een enorm gevecht moeten voeren om mijn spelers een dag vrijte geven. Het was aanvankelijk onbespreekbaar voor de directieleden. Dangaan ze zuipen en gokken in de stad, zeiden ze. Maar de spelers hebben mijnvertrouwen nooit beschaamd.'

Koopman botste wel vaker met de directie. Het management in het Chinesevoetbal is volgens hem bedroevend en vertolkt roestige, communistischeidealen. 'Een voetbalclub wordt in China als een fabriek bestuurd. Dedirectie wil onder alle omstandigheden controle houden over zijnwerknemers. Ik had constant vergaderingen en moest de meest waanzinnigevragen beantwoorden.

'Ik heb wel negen rapporten moeten maken, daar zijn ze gek op in China.Ze zuigen je als buitenlandse trainer helemaal leeg en alles moet oppapier. Maar ze weten niet wat ze er vervolgens mee moeten doen. Ook deChinese bond wordt bestuurd door mensen zonder verstand van voetbal. Mijnspelers ontdekten bij toeval op internet dat ze waren geselecteerd voor denationale ploeg, anders hadden ze het nooit geweten. De club hoorde ookniks.'

Als het Chinese voetbal werkelijk progressie wil boeken, zal hetindividu de ruimte moeten krijgen om zich te ontwikkelen, meent Koopman.'De directie van Ginde zet de spelers onder een moordende druk. Foutenmoesten hardhandig worden bestraft. Als iemand de bal verspeelde, moest ikal een boete geven.

'Ik vraag me af hoe lang de Chinezen het nog accepteren. De mensenwerken dag en nacht, voor een gemiddeld inkomen van 45 euro per maand. Driejaar voor de Spelen in Peking worden in hoog tempo appartementen enwinkelcentra uit de grond gestampt. Maar economische vrijheid is relatief,wanneer je niet je eigen keuzes mag maken. Wie in China uit de pas loopt,wordt uit het systeem gegooid en een sociaal vangnet is er niet. Het levenis er bikkelhard.'

Het afscheid van zijn selectie was hartverwarmend, zegt Koopman. 'Despelers stonden keurig in een rij voor mijn kantoor en zeiden dat ik terugmoest komen, omdat mijn werk nog niet af is. Ik ben overladen met cadeaus.Ik heb de spelers in hun hart weten te raken. Ik heb ze ook laten proevenvan de westerse mentaliteit. Nu zijn ze bang dat ze met een Chinese trainerworden teruggeworpen op oude, verstarde denkbeelden, waar ik juist tegenheb gevochten.'