Gouden aandelen, goed idee of passé?

Angelique Heijl van de werkgeversorganisatie VNO-NCW:

‘Het is geen goed idee om een fort Europa te creëren. Het is een manier om bedrijven te nationaliseren en dat beperkt de vrijheid van de ondernemer.’

Agnes Jongerius, voorzitter van de vakcentrale FNV:

‘Wij zijn voor het gouden aandeel. Het afschaffen ervan dateert uit een tijd dat we vonden dat de markt alles beter kon dan de overheid. Sinds midden jaren negentig tot onlangs golden marktwerking en privatisering als een soort geloof. Eindelijk wordt er nu gezegd: sturing in belangrijke economische sectoren is niet zo gek.’

Arnoud Boot, hoogleraar corporate finance (Universiteit van Amsterdam):

‘De zorgen zijn legitiem. Maar de aanleiding, de angst dat we onze bedrijven moeten beschermen tegen Aziatische opkoopfondsen, is dat niet. Bijna altijd worden de gevaren voor het Westen verschrikkelijk overdreven. In de jaren tachtig werd gezegd dat Japan een ramp was, omdat ‘Japan ons opkoopt’. Dat is was natuurlijk allemaal onzin: ze konden de bedrijven, de golfbanen en het vastgoed toch niet meenemen.’

Heijl van VNO-NCW:

‘Wij vinden wel dat er íéts moet gebeuren, want we hebben het gevoel dat Nederlandse bedrijven in verhouding tot bedrijven in andere landen gemakkelijk worden overgenomen. De Sociaal-Economische Raad gaat onderzoeken of dit gevoel klopt.’

Boot:

‘Reëler is het om bijvoorbeeld bang te zijn voor een overname door een Franse national champion. Achter veel Franse ondernemingen gaat veel staatsinvloed schuil met een spaghetti-achtige beslissingsstructuren. Stel dat de Franse overheid Schiphol koopt via Airport de Paris. Dat is riskant, misschien gaan ze politieke spelletjes spelen.’

De Nederlandse staat had tot voor kort gouden aandelen in KLM, KPN en TNT. Mede onder invloed van rechtspraak van het Europese Hof van Justitie moest Nederland de aandelen verkopen. Marinus Potman van KPN:

‘Onze aandeelhouders zitten niet te wachten op een gouden aandeel. Ze zijn er net van af. Zo’n aandeel beperkt je toch in de mogelijkheden. Als je kijkt naar bedrijven waarin de staat een fors belang heeft, zoals France Télécom, zie je dat deze niet bekend staan om hun efficiency. ’

Jongerius van de FNV:

‘In deze discussie gaat het mij niet zozeer om de aanleiding , ofwel de zorgen dat ongewenste buitenlandse investeerders komen. Het gaat om de vraag of je sturing nodig hebt en een gouden aandeel is een van de middelen. Wij zijn bevreesd voor investeerders die op korte termijn denken. De werkgelegenheid is gebaat bij investeerders die langdurige verbintenissen aangaan.’

Heijl van VNO-NCW:

‘Een mogelijke oplossing: aandeelhouders die langere tijd betrokken blijven bij een bedrijf meer invloed geven.’

Boot:

‘Voordat je oplossingen aandraagt, moet je het probleem beter diagnosticeren. De centrale vraag is: hoe krijg je de juiste aandeelhouders?

‘Ik ben ook geneigd te denken dat Nederland op het moment wel erg open is voor buitenlandse investeerders. De afgelopen acht jaar hebben we juridische beschermingswallen afgebouwd. Maar of Nederland te open is? Die conclusie durf ik nog niet te trekken.’