Geldpersen opnieuw opgepoetst

AMSTERDAM Centrale banken lijken van plan de geldpers harder te laten draaien. Hiermee moet voorkomen worden dat de economie weer terugvalt. Japan wil op deze wijze ook een verdere koersstijging van de yen tegengaan, zodat de export zich kan herstellen.

De crisis doet zich ineens overal weer voelen. Vrijdag bleek dat de groei van de Amerikaanse economie in 2010 op slechts 1,6 procent zal uitkomen. Begin dit jaar werd nog gedacht aan een groei van 5 procent. Na het eerste kwartaal was die prognose al teruggebracht tot 3,7 procent en later tot 2,4 procent. Nu doen de VS het met een voorspelde groei van 1,6 procent niet veel beter meer dan Europa.

Omdat de rente bijna overal tegen de 0 procent loopt, moeten de banken langs andere wijze worden gestimuleerd de kredietkraan open te zetten. In Europa zouden banken vanaf donderdag toegang kunnen krijgen tot noodfondsen. De Amerikaanse voorzitter van de Federal Reserve, Ben Bernanke, sprak vrijdag over mogelijke ‘kwantitatieve versoepeling’ – het aanzetten van de geldpers – als het herstel uitblijft. ‘Het is een ongebruikelijke optie. Maar het is ook een vreemde tijd’, zei hij tijdens een rede voor centrale bankiers in de Amerikaanse staat Wyoming.

Charles Bean, de plaatsvervangend voorzitter van de Bank of England, suggereerde dat centrale banken de economie meer moeten gaan ondersteunen. ‘Beleidsmakers hebben een ineenstorting van het systeem voorkomen, maar er moet nu meer gebeuren.’ Hij zei dat kwantitatieve versoepeling – het pompen van meer geld in de economie – een uitweg kan bieden om het herstel overeind te houden.

De Bank of Japan besloot maandag al extra noodmaatregelen in gang te zetten om de stijging van de koers van de yen te stoppen. Er komt een fonds van 10 biljoen yen (93 miljard euro), waar banken tegen 0,1 procent kunnen lenen. De yen is fors gestegen in de afgelopen maanden. Een euro kost nog maar 107 yen en een dollar 85 yen. In vijftien jaar tijd is de yen nog nooit zo duur geweest.

De groei van de Japanse economie viel eerder dit jaar opnieuw terug, nadat het land de gevolgen van de kredietcrisis eindelijk achter zich leek te hebben gelaten. Dit jaar zou de groei niet meer dan 0,4 procent bedragen en zal China vrijwel zeker Japan inhalen.

De hoge koers van de yen werd als oorzaak gezien. Maandag maakte ook de Japanse regering bekend weer stimuleringsmaatregelen te gaan nemen. Er zal bijna 9 miljard euro in de economie worden gestoken om de werkgelegenheid te stimuleren. Premier Naoto Kan zei dat de regering de koersstijging van de yen wil indammen, maar tegelijkertijd de stagnatie in Europa en de VS wil tegengaan, omdat die landen goederen uit Japan moeten kopen.

Hoewel Japan relatief de hoogste staatsschuld van alle landen heeft, kan het land monetaire verruiming nog combineren met overheidsstimulering. In de VS en vooral Europa ligt dit veel moeilijker. Daar lijken de centrale banken en de overheden elkaar nu te gaan tegenwerken. De Fed, de Europese Centrale Bank en de Bank of England willen de geldkraan openzetten, maar de regeringen zijn overal bezig ingrijpend te bezuinigen. ‘Centrale bankiers zouden niet in hun eentje de problemen moeten oplossen’, liet Bernanke vrijdag weten.