Geldgebrek, ofwel de glamour van het vliegen

Van Nuffel (52) is nu een van de drijvende krachten achter het zogenoemde Care-team, waarin voormalige personeelsleden van Sabena, bijgestaan door een psycholoog, collega's hulp aanbieden. Hoewel 7300 sabéniens vorig jaar een ontslagbrief kregen, is het team weinig gebeld. Van Nuffel: 'Vliegend personeel is getraind in het beheersen van emoties. Daar loop je niet mee te koop.'

De arbeidsbureaus, die speciale tewerkingstellingsprojecten hebben opgezet, presenteerden vorige week het resultaat van die inspanningen. In Vlaanderen is tweederde weer aan de slag, in Wallonië meer dan de helft en in Brussel eenderde. Een kwart is in de luchtvaartsector gebleven. Vooral de piloten, zo'n zevenhonderd, blijken moeilijk plaatsbaar. Volgens de bureaus weigeren ze de branche op te geven. Velen van hen moeten hun vliegopleiding nog afbetalen.

Een minderheid is aan de slag. Nieuwe chartermaatschappijen in België konden piloten gebruiken. Tientallen vliegers zijn uitgewaaierd naar het buitenland: Taiwan, Algerije, Singapore, veelal op tijdelijke contracten.

Paul Jano (40), oud-gezagvoerder op een Airbus, kon onlangs terecht bij Delsey Airlines, een kleine maatschappij die vanuit Brussel naar de VS vliegt. Negen maanden had hij geleefd op een uitkering van ruwweg eenvijfde van zijn salaris. 'Het was soms bedelen bij schoonvader', vertelt kostwinner Jano. Hij ging er niet onder gebukt. 'Ik relativeer nogal sterk.' Dat komt goed van pas: Delsey vroeg dinsdag het faillissement aan, voor Jano en ruim tweehonderd andere sabéniens het tweede binnen één jaar.

Peter Holemans (34), co-piloot, heeft nog niets gevonden. Zo'n driehonderd brieven moet hij hebben geschreven, zonder resultaat. 'Soms denk ik bij het opstaan: ik ga wat anders doen. Maar 's middags is dat gevoel altijd weer verdwenen.' Om zijn vergunningen actueel te houden, moet hij uren maken in een vluchtsimulator en achter de stuurknuppel van een vliegtuig. Hij huurt regelmatig een Cessna, het goedkoopste toestel. Negenduizend euro kostte hem dat tot dusver. China Airlines bood hem een baan aan, maar zijn vriendin wilde niet weg uit België.

Sommigen kunnen de spanning niet aan. Begin april schoot een 37-jarige piloot zich een kogel door het hoofd. Michel Rongé, vader van vijf kinderen, was gezagvoerder op de allerlaatste vlucht van Sabena, vanuit het Afrikaanse Cotonou naar Brussel. Hij kon het niet verkroppen dat hij sinds die tijd aan de zijlijn stond.

Patricia Drabs (49), voormalig senior purser en medewerkster van het Care-team: 'De telefoon stond daarna dagen roodgloeiend. Toen bleek hoe ernstig het is. Velen kampen met depressieve gevoelens.' De bitterheid van toen is nog altijd niet geweken. Het is vooral de staat die als schuldige wordt aangewezen.

Swissair, samen met België hoofdaandeelhouder, plunderde weliswaar Sabena leeg, maar de verantwoordelijke bestuurders lieten de Zwitsers begaan. Van Nuffel: 'Ik ken collega's die niets meer met België te maken willen hebben. Ze zijn vertrokken naar een ander land en kunnen geen Belgische krant of televisie meer zien. Gedégouteerd zijn ze.'

Het steekt nog altijd dat er in de aanloop naar het bankroet schampere commentaren waren over het verzet van het personeel. Dat de grootse zorg de verkoop van de vierde auto zou zijn, of het abonnement op de golfclub. De werkelijkheid is rauwer, zegt Drabs. 'Vlees eten of naar de film: het zijn geen vanzelfsprekendheden meer.' Ze geeft zichzelf niet veel kans meer op ander werk, met haar leeftijd. SN Brussels Airlines bood haar 100 tot 150 euro meer dan haar uitkering. Daar doet ze het niet voor.

Pijnlijker soms dan het geldgebrek is het gemis van het vliegen. Drabs: 'De cabine was mijn domein. Daar werkte je met een team. Flexibel, inventief. En na afloop van de vlucht de bedankjes van de passagiers. ' Van Nuffel: 'Nu is het voor velen, bij wijze van spreken dan, Erpe-Mere, Erpe-Mere en misschien eens Aalst. Op feestjes hebben ze niet zoveel meer te vertellen.'