Europese centrale banken lopen vooruit op EMU Golf renteverhogingen zet beurzen op verlies

Van onze verslaggeefster

AMSTERDAM

Economen menen dat de centrale banken hun rentetarieven op één lijn trachten te brengen vooruitlopend op de Economische en Monetaire Unie, de EMU. De Bundesbank had zelf weinig reden voor een renteverhoging: de binnenlandse economische situatie geeft weinig reden voor een verhoging. Een hogere rente kan de toch al niet florissante economische groei in Duitsland alleen maar smoren.

De Bundesbank noemde evenwel het gevaar voor inflatie als een van de redenen voor haar beslissing. 'Het prijsklimaat is in de zomermaanden gewijzigd. De risico's van prijsinstabiliteit zijn toegenomen.' Volgens de bank is er echter 'geen reden de prijsontwikkeling te dramatiseren'.

De Duitse minister van Financiën Waigel reageerde gelaten op de renteverhoging. Hij sprak van 'een gepaste voorzorgsmaatregel die de economie geen kwaad zal doen'.

De beleningsrente is het tarief dat de centrale bank in rekening brengt bij de commerciële banken. Het tarief stond in Duitsland sinds vorig jaar augustus op 3 procent. De stap van de Bundesbank markeert een omslagpunt in de rente-ontwikkeling.

De tarieven lagen tot nu op een historisch laag niveau. Vijf jaar geleden, in het najaar van 1992, bereikten ze een hoogtepunt. Het disconto stond toen op 8,75 procent, de beleningsrente op 8,9 procent en de Lombard-rente op 9,75 procent.

In Duitsland ging de beleningsrente van 3 naar 3,3 procent. De officiële tarieven, het disconto en het Lombard-tarief bleven staan op respectievelijk 2,5 en 4,5 procent. Dat het om een voorgekookte stap ging, bleek toen Frankrijk en Oostenrijk al snel volgden. De Franse centrale bank liet weten dat de maatregel 'een nieuwe fase is in de convergentie van de rentetarieven op het Europese vasteland in de aanloop naar de economische en monetaire unie'.

Later in de middag kwam De Nederlandsche Bank met een verhoging van de voorschotrente van 2,50 tot 2,75 procent en een verhoging van de beleningsrente van 3 tot 3,3 procent. Kort daarop meldden België en Denemarken zich.

Opvallend stil bleef het gisteren in Londen. De Britse centrale bank vindt blijkbaar dat de rente met 7 procent al hoog genoeg staat. Mocht het land besluiten om alsnog mee te doen aan de EMU, dan zou een nog hogere rente voor problemen kunnen zorgen.

Volgens analisten streven de banken ernaar de rente in de EU bij de introductie van de euro, de komende Europese munteenheid, op 1 januari 1999 op 4,15 procent te hebben. Als dat zo is, dan zijn de renteverhogingen van donderdag niet de laatste. Om het genoemde rentepeil te bereiken, moeten EU-landen als Spanje, Portugal en Ierland niet omhoog, maar omlaag met hun rente.

Nadat het besluit van de Bundesbank gisteren bekend was geworden, zakten de koersen op het Damrak fors in. Toen de Duitse actie echter in bijna heel Europa navolging kreeg, daalden de koersen nog verder. Hoe hoger de rente, hoe hoger de kosten voor bedrijven die geld willen lenen. Dat kan de bedrijfswinsten onder druk zetten.

Met name de financiële waarden hadden het zwaar te verduren. De marge die de banken maken op het geld dat zij uitlenen en de rente die ze zelf moeten betalen, wordt bij een renteverhoging krapper.

De toonaangevende AEX-index sloot uiteindelijk op 916,14, een verlies van 28,95 punten - evenveel als op de zwarte dag in oktober, tien jaar geleden. In procenten viel het verlies wel mee: de daling van ruim 3 procent haalt niet eens de top tien van grootste dalingen.

De aandelenkoersen op de meeste effectenbeurzen in Europa kregen een flinke tik. In Duitsland verloor de DAX-index 104,23 punten op 4243,01. Ook in New York werd gisteren gevreesd voor een renteverhoging: de Dow Jones index zakte tot nabij de grens van 8000 punten, om toch slechts 33,64 punten lager te sluiten op 8061,42.

De dollar ging met ruim een cent omlaag tot 1,96 gulden omdat de Amerikaanse munt ten opzichte van de Duitse mark minder aantrekkelijk is geworden voor beleggers.