EU verwerpt noodfonds voor Oost-Europa

De Hongaarse premier Gyurcsany deed zondag voorafgaand aan de ingelaste EU-top een dramatische oproep om extra geld. Hij waarschuwde voor een nieuw ‘ijzeren gordijn’ in Europa als de nieuwe lidstaten niet geholpen worden door de oude. ‘In de jaren negentig hebben we Europa herenigd. De uitdaging nu is Europa ook financieel te herenigen’, aldus Gyurcsany.

Hij kreeg echter geen steun van zijn collega’s. Premier Balkenende benadrukte de verschillen tussen de Oost-Europese landen. ‘We moeten ze niet over één kam scheren.’ Bondskanselier Merkel noemde één aanpak voor alle nieuwe lidstaten ‘onverstandig’. ‘We moeten geen problemen creëren waar ze niet zijn’, aldus Merkel. Polen en Tsjechië, dat momenteel de EU voorzit, namen eveneens afstand van de Hongaarse voorstellen.

De Oost-Europese economieën zijn hard getroffen door de crisis. De landen hebben de laatste jaren honderden miljarden euro’s geleend bij westerse banken. Door de crisis zijn de nationale valuta sterk in waarde gedaald, wat de terugbetaling van de euroleningen steeds moeilijker maakt. Volgens de Hongaren is op korte termijn 160 tot 190 miljard euro steun een bittere noodzaak. Blijft die uit dan kunnen de nieuwe lidstaten hun schulden niet meer voldoen, wat een ‘tweede systeemschok’ door de westerse banken jaagt, voorspelde premier Gyurcsany. Een instortende Oost-Europese economie treft vele westerse bedrijven en miljoenen Hongaren, Roemenen en Letten zullen hun heil in andere EU-landen zoeken.

Balkenende erkende dat er sprake is van een Europees probleem. ‘Wat daar gebeurt, kan nadelige effecten hier hebben. Het is geen optie de andere kant op te kijken.’ Volgens de premier bezien de Europese Investeringsbank, de Oost-Europabank, de Wereldbank en het IMF wat ze kunnen doen. Afgelopen week trokken deze instanties al 24 miljard euro uit om Oost-Europa te helpen.

Verder zijn er de Brusselse steunfondsen waaruit de nieuwe lidstaten jaarlijks miljarden euro’s ontvangen. ‘Ook op die manier laten we onze solidariteit zien’, aldus de premier. Het verzoek van Hongarije om de toetredingseisen voor de euro te versoepelen, kreeg evenmin veel bijval. ‘We moeten oppassen dat we de landen zonder euro niet buitensluiten, maar we kunnen niet zomaar de verdragsregels veranderen’, zei bondskanselier Merkel. Dat zou de geloofwaardigheid van de euro ondermijnen.

De EU-leiders beklemtoonden unaniem dat protectionisme de economische crisis alleen maar verergert. Balkenende: ‘Ieder voor zich is slecht voor allen.’ Steun aan bedrijfssectoren, zoals de auto-industrie, mag onder de voorwaarde dat die niet tot concurrentievervalsing leidt. Frankrijk legde zich daarbij neer. Eerder stelde Parijs als voorwaarde aan staatssteun voor Peugeot en Renault dat die hun productie niet naar andere EU-landen verplaatsen.

De EU gaat akkoord met een gecoördineerde aanpak van de ‘rommelkredieten’ bij banken. De Europese Commissie heeft daar onlangs richtlijnen voor opgesteld. Het isoleren van de rommelkredieten moet het vertrouwen in banken herstellen en daarmee de kredietstroom naar bedrijven.