Energieneutraal huis, wel nog wat bijstoken

Energieneutrale woningen rukken op in Nederland, maar niet overal gaat dat van een leien dakje. Zo klagen meerdere huurders in de Le Sage ten Broekstraat in Tilburg dat ze het maar niet warm gestookt krijgen in hun 'nul op de meter-woning'.

Woningcorporatie Tiwos wijt dat aan 'kinderziekten'. Tiwos-directeur René Scherpenisse: 'We moeten ertegen waken hierdoor meteen een innovatief concept af te serveren dat bewoners en milieu grote voordelen biedt.'

Die boodschap is aan Marijn van Kerkoerle (66) niet besteed. Hij woont al 35 jaar in de huurwoning niet ver van het station en heeft lang geaarzeld of hij vorig jaar mee zou doen met het energieproject. 'Ik ben er als laatste van de zeventien huurders in gestapt, maar ik heb enorme spijt', zegt de Tilburger. 'Ze zeiden dat je dezelfde warmte zou terugkrijgen, maar dat krijg je niet. Het wordt amper 19 of 20 graden binnen.'

Petroleumkacheltje

De zeventien rijtjeshuizen hebben allemaal een geïsoleerde voor- en achtergevel gekregen plus een nieuw isolatiedak met zonnepanelen. Op zolder is een installatie neergezet met boiler, warmtepomp en warmteterugwinsysteem. De centrale verwarming op gas is vervangen door luchtverwarming.

'In de kozijnen voor en achter zitten gleuven waaruit de warme lucht moet komen', aldus Van Kerkoerle. 'Maar dat is lang niet voldoende. Volgens de thermostaat moet het 22 graden kunnen worden, maar dat haalt hij gewoon niet. Als het buiten koud is, moet ik een petroleumkacheltje aansteken om het warm te krijgen. Dat kan toch niet de bedoeling zijn van nul op de meter.'

Bij NOM-woningen moeten de in- en uitgaande energiestromen op (nagenoeg) nul uitkomen. Door superisolatie wordt de warmtevraag flink gereduceerd, zodat de elektriciteit die nodig is voor verwarming, licht en apparaten helemaal kan worden opgewekt door de zonnepanelen op het dak.

Van Kerkoerle heeft een rondgang door de straat gemaakt. 'Je hoort bijna overal dezelfde klacht: de installatie werkt niet naar behoren', zegt hij. Het is bij de een te koud, bij de ander te warm of de installatie maakt lawaai. De installateur heeft een software-update uitgevoerd, maar die heeft volgens hem nauwelijks verbetering gebracht.

'Als je op de bank tv kijkt, moet je een extra trui aantrekken en bijstoken met petroleum - het lijkt wel alsof we vijftig jaar terug zijn in de tijd', verzucht hij. Hij verlangt terug naar zijn cv: 'Toen was het lekker warm.'

Ingewikkeld samenspel

Tiwos-directeur Scherpenisse zegt dat er hard gewerkt wordt aan een oplossing. 'De software werkt nog niet vlekkeloos. Het is een ingewikkeld samenspel om de juiste temperatuur te krijgen.' Volgens hem zijn veel klachten al opgelost door de recente software-update. Enkele bewoners blijven ontevreden, erkent hij. 'De installatie geeft geen warmte van meer dan 22 graden. Vooral oudere mensen zijn gewend aan hogere temperaturen. Daarbij komt dat het geen stralingswarmte is, zoals ze gewend waren.' Woensdagavond is een bijeenkomst gehouden om de klachten te inventariseren.

Het project begon moeizaam. Door prefabricage moet de aanpassing van NOM-woningen in enkele dagen zijn gepiept. In Tilburg was een proefwoning in anderhalve week klaar, maar uiteindelijk zaten de bewoners maanden in de rotzooi. 'De verbouwing verliep niet vlekkeloos', erkent Scherpenisse. 'Het was een van de eerste NOM-projecten van Ballast Nedam. Bij zulke innovaties is het altijd even wennen.' De Tiwos-directeur heeft vertrouwen in de toekomst van energieneutrale woningen. Voor dit jaar staan er bij de Tilburgse corporatie 26 'op de rol'. Volgend jaar hoopt hij 350 sociale huurwoningen nul op de meter te maken.

Ook landelijk begint het op stoom te raken, vertelt Machiel Bakx. Hij is manager van Stroomversnelling, een netwerk van bouwbedrijven, corporaties en installateurs die 'nul op de meter' stimuleren en realiseren. Volgens hem zijn er al 500 NOM-woningen in het land gerealiseerd. 'Het merendeel van de projecten is goed gegaan en bewoners zijn tevreden', zegt hij. 'Maar het is een nieuw product, nog niet volmaakt. Er zitten nog kinderziekten in.'

Woningcorporaties in het hele land willen de komende twee jaar 8.500 woningen verbouwen tot nul op de meter. Brabant heeft een overeenkomst met bouw- en installatiebedrijven getekend om de komende twee jaar 1.000 NOM-woningen te realiseren, en in de twee jaar daarna 40 duizend. De ambitie is zelfs om in 2050 alle 800 duizend huur- en koopwoningen in de provincie energieneutraal te hebben. Ook de provincie Utrecht timmert aan de weg.

'Eigenlijk worden er nieuwe gevels en een dak als een theemuts over een huis gezet', zegt Bakx. 'Die worden allemaal in de fabriek geprefabriceerd, waardoor het werk op de bouwplaats in 1 of 2 dagen te regelen is.'

In Tilburg bedroegen de kosten 70 duizend euro per woning. Dat kan door massaproductie goedkoper worden. 'Voor de bewoners moeten de woonlasten neutraal blijven', aldus Bakx. Ze krijgen geen rekening meer van het energiebedrijf. In plaats daarvan betalen ze aan de woningcorporatie een 'energieprestatievergoeding'. Ze krijgen een mooier, comfortabeler huis tegen gelijke kosten.' Daarmee is Marijn van Kerkoerle het vooralsnog niet eens. 'De 140 euro die we de energiemaatschappij betaalden, gaat nu naar de woningvereniging. Maar voor de renovatie hadden we het warm binnen, nu niet meer.'

_{Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.}