Duo mag reisgegevens van studenten opvragen om fraude te bestrijden
De Dienst Uitvoering Onderwijs (Duo) mag reisgegevens van studenten opvragen om te controleren of zij terecht een basisbeurs voor uitwonenden ontvangen. Dat heeft de hoogste bestuursrechter van Nederland maandag geoordeeld in een rechtszaak tussen een op fraude betrapte student en de overheid.
De Centrale Raad van Beroep onderkent dat Duo inbreuk maakt op de privacy van studenten door hun reisgegevens op te vragen, maar vindt dat gerechtvaardigd omdat het doel, fraudebestrijding, het middel heiligt.
Duo vraagt in het kader van fraudebestrijding soms reisgegevens van individuele studenten op bij ov-chipkaartbedrijf Translink. Een student die een (hogere) basisbeurs voor uitwonenden ontvangt, maar vrijwel dagelijks blijkt te pendelen tussen studentenstad en de woonplaats van de ouders, pleegt vrijwel zeker fraude. Duo vroeg de afgelopen jaren de gegevens op van 377 van fraude verdachte studenten.
Huisbezoeken
De Centrale Raad van Beroep oordeelt dat de reisgegevens op zichzelf niet genoeg bewijs leveren dat een student fraudeert, maar dat de informatie gezien moet worden als aanvullend bewijsmateriaal. Duo gebruikt verschillende methoden om frauderende studenten op te sporen. Het bekijken van ov-reisgegevens is daar één van. Wat de andere opsporingsmethoden zijn, wil een woordvoerder van Duo niet zeggen 'om frauderende studenten geen kijkje in de keuken' te geven.
In deze specifieke zaak heeft Duo onder andere geprobeerd huisbezoeken af te leggen bij de student. Hoewel de Centrale Raad van Beroep het opvragen van reisgegevens door Duo geoorloofd vindt, hoeft de student zijn basisbeurs niet terug te betalen. De bestuursrechter vindt dat Duo de fraude in dit geval niet hard genoeg heeft weten te maken om een deel van de uitgekeerde studiefinanciering terug te vorderen.
Uitstervend fenomeen
Nadat een lagere rechtbank in mei vorig jaar had geoordeeld dat Duo de privacywetgeving overtreedt door reisgegevens van studenten op te vragen, besloot de instantie de opsporingsmethode voorlopig in de ijskast te zetten. Een woordvoerder bevestigt dat Duo Translink sindsdien niet meer om reisgegevens heeft gevraagd. Naar aanleiding van de uitspraak in hoger beroep van gisteren overweegt Duo daar weer mee te beginnen.
De uitwonendenbeurs is hoger dan de beurs die thuiswonende studenten krijgen. Studenten die aangeven dat ze op kamers wonen maar in werkelijkheid bij hun ouders wonen, kunnen een boete krijgen als Duo hen betrapt. Bovendien moeten ze het te veel ontvangen bedrag terugbetalen.
Deze vorm van fraude is wel een uitstervend fenomeen. Nieuwe lichtingen hbo- en wo-studenten krijgen sinds september 2015 geen basisbeurs meer, maar moeten al het geld dat ze nodig hebben lenen. Die lening moeten ze later volledig terugbetalen. Alleen mbo-studenten die op kamers wonen hebben nog recht op een beurs.
