DSM dreigt met vertrek uit Limburg als subsidie voor nieuw hoofdkantoor uitblijft

In juli werd bekend dat het hoofdkantoor van DSM na 120 jaar zou verhuizen van Heerlen naar Maastricht. Deze beslissing werd door inwoners van Heerlen, van wie velen jarenlang hebben gewerkt voor het bedrijf, gezien als verraad – DSM heeft volgens de gemeente Heerlen een ‘ereschuld’ aan de stad.

In de beslissing het hoofdkantoor te verhuizen heeft het bedrijf naar eigen zeggen ‘verschillende opties bekeken en uitgewerkt’. Daarin kwamen Maastricht, Amsterdam en het Zwitserse Basel naar voren als mogelijke nieuwe vestigingsplaats. Omdat de wortels van het bedrijf in Zuid-Limburg liggen, werd gekozen voor Maastricht, ook vanwege de ‘internationale uitstraling’ van de stad.

De keuze voor Maastricht bleek echter duurder dan verwacht, aldus DSM. De renovatie, verduurzaming en het samenvoegen van een monumentale voormalige ambachtsschool en een verlaten bioscoop nabij het station van de stad kost naar schatting 70 miljoen euro. Voor dat bedrag moet DSM eind 2023 een nieuw hoofdkantoor hebben dat functioneert als ‘clubhuis’ en middelpunt van het wereldwijde netwerk van DSM-kantoren en - productielocaties.

Het Maastrichtse kantoor kostte volgens DSM per vierkante meter aanvankelijk zelfs twee keer zo veel als een vergelijkbare plek aan de Zuidas, het zakendistrict in Amsterdam. Met een soberder ontwerp, een andere manier van financieren en hulp van de gemeente Maastricht en de provincie Limburg bleek de nieuwe locatie wel haalbaar, aldus DSM. De provincie beloofde 1,75 miljoen euro aan de gemeente Maastricht. De stad beloofde DSM vervolgens in totaal 3,5 miljoen euro bij te dragen aan realisatie van het project.

Verouderd gebouw

In Heerlen blijft het verouderde gebouw achter, waarin DSM sinds 1985 zijn hoofdkantoor heeft. Voor de betonnen kolos wil het bedrijf in samenspraak met de gemeente een nieuwe eigenaar zoeken. In 2017 werd het gebouw ontruimd nadat trillingen werden waargenomen, die in verband werden gebracht met de mijnbouwgeschiedenis van de stad. DSM (Dutch State Mines) is voortgekomen uit de voormalige Nederlandse Staatsmijnen. De onderneming is inmiddels uitgegroeid tot een internationaal conglomeraat van bedrijven in voedingsproducten en hoogwaardige grondstoffen voor de industrie. Vorig jaar werd slechts zo’n 5 procent van de omzet gemaakt in Nederland.

Een meerderheid van de Provinciale Staten van Limburg verzet zich tegen financiële steun voor het nieuwe hoofdkantoor. Het geld zou ook afkomstig zijn uit een fonds voor woonkwaliteit in kleine kernen. Een ruime meerderheid wil op 9 september vergaderen over de bijdrage, en vraagt het geld niet over te maken voordat een besluit genomen is.

Provinciebestuurder Stephan Satijn (VVD) wil in afwachting van die vergadering geen vragen beantwoorden over de kwestie. Om het bedrijf toch te behouden voor de provincie werd besloten tot een bijdrage aan het opknappen van het beoogde pand, zo schreef het bestuur eerder. Het ging daarbij om 1,75 miljoen euro uit potjes voor ‘Kwaliteit Limburgse Centra (KLC)’, monumentenzorg en een economisch programma. Het eerste potje is bedoeld voor de verbetering van woonkwaliteit in steden of dorpen, maar moet volgens de doelstelling ook ‘inspelen op andere provinciale ambities’.

Een hoofdkantoor is geen veilig bezit, zo leert het verleden. Ook elders verlieten bedrijven de plek waar ze groot werden, op zoek naar een meer internationale omgeving. Eind jaren negentig verliet Philips historische grond in Eindhoven. Het vestigde zijn hoofdkantoor in Amsterdam. In 2007 verruilde AkzoNobel Arnhem voor de hoofdstad. Eind vorig jaar sloot Unilever haar hoofdkantoor in Rotterdam. Het bestuur concentreert zich voortaan in Londen, de stad die eerder diende als duo-hoofdzetel.