Dreigt een zombie-apocalyps door coronasteun?

Iedereen is het erover eens dat er een overcapaciteit is in de mondiale luchtvaart. Als de markt zijn werk doet, zoals in het kapitalistisch stelsel hoort, zouden de sterkste vliegmaatschappijen overblijven – die met de beste service of goedkoopste tarieven – en zou de rest omvallen. Maar dat gebeurt niet omdat een groot deel kunstmatig de hand boven het hoofd wordt gehouden met steun van de overheden die er belangen innemen of centrale banken die ze overspoelen met gratis liquiditeit. Zo kunnen ze doorgaan met verliezen maken.

Hetzelfde geldt voor de reisindustrie, de staalindustrie en de auto-industrie. Ook daar wordt weinig of niets gedaan aan al jarenlang bestaande overcapaciteit. En in deze crisis krijgt zelfs bijna elk bedrijf steun. Onrendabele bedrijven worden hierdoor kunstmatig in leven gehouden. Zombiebedrijven – levende doden – worden ze genoemd.

De trend is al jaren onmiskenbaar. Volgens een berekening van de Bank of America is al eenvijfde van de bedrijven in de EU en de VS een levende dode. Ze zouden bankroet gaan als er niet zoveel goedkoop geld zou zijn of de staatsruif zou worden gesloten.

De Bank voor Internationale Betalingen BIS, de centrale bank der centrale banken, rekende twee jaar geleden uit dat het aantal zombiebedrijven is gestegen van 2 procent eind jaren tachtig tot 12 procent in 2016. De belangrijkste oorzaak is de extreem lage rente. De Oeso heeft een zombiebedrijf gedefinieerd als een onderneming die ouder is dan tien jaar en al drie jaar niet in staat aan de normale renteverplichtingen te voldoen. De doodsstrijd wordt voortdurend gerekt.

De biljoenen die met de nieuwe steunoperaties voor bedrijven zijn gemoeid, versterkt de zombificatie. De Financial Times sprak al van een zombie-apocalyps. De wereldeconomie wordt een grote begraafplaats van zombiebedrijven die eigenlijk geen bestaansrecht meer hebben maar blijven rondspoken.

Ze vormen oneigenlijke concurrentie voor gezonde bedrijven. Ze verhinderen de komst van nieuwe bedrijven die op een overvollebegraafplaats een gat in de markt moeten zien te vinden. De dalende produktiviteit is daar een symptoom van. De BIS denkt dat een stijging van het aantal zombiebedrijven met 1 procent de economische groei met 0,3 procent drukt. De zombificatie drukt ook de inflatie, omdat hierdoor overcapaciteit in stand wordt gehouden waardoor prijsverhogingen uitblijven.

In plaats van dat Europese regeringen miljarden steken in de zombies van de luchtvaart zouden ze dat geld ook kunnen besteden aan de investeringen in supersnelle treinen of duurzame landbouw.

Een crisis is altijd een uitgelezen kans om de economie te vernieuwen: creatieve destructie. In plaats van geld naar oude ten dode opgeschreven bedrijven te transfereren, zou dat in nieuwe opkomende bedrijven moeten worden gestoken.

Of in plaats van de doden levend te houden, zouden nieuw leven een kans moeten krijgen.