Door de Rabobank in de schulden gelokt?
Is de bank medeverantwoordelijk als een cliënt in de problemen raakt door zijn hypotheek? Vandaag dient daarover een rechtszaak in Haarlem. Klager Ralf Pijnaker wordt gesteund door de stichting Restschuld Eerlijk Delen.
Voor Ralf Pijnaker zou het in 2007 huisje boompje beestje worden. Zijn vriendin werd zwanger, zij trouwden en hij vond een full time baan in de administratie. Toen kwam er een huis in Haarlem, een leuke flatwoning in Haarlem-Noord. Op de parkeerplaats voor het gebouw wijst hij de twee balkonnetjes van het huis aan, een voor de woonkamer en een voor een slaapkamer.
Ze betaalden 181 duizend euro voor het appartement met interne trap. Op hun bescheiden salarissen bleek alleen de Rabobank Haarlem en Omstreken bereid een hypotheek te verstrekken, na een zoektocht door hun makelaar en hypotheekadviseur. En, vertelt de 39-jarige Pijnaker, dat moest zonder Nationale Hypotheekgarantie. 'Want dan zou het volgens de Rabo te duur worden. We zaten met de lening al aan de top.' Een NHG garantie kostte toen 0,4 procent van het hypotheekbedrag, in dit geval 724 euro.
Het ging al snel mis. In 2009 ging het stel uit elkaar en de duplexwoning ging in de verkoop. Het duurde drie jaar tot het huis was verkocht. 'Met de woningmarkt ging het van kwaad tot erger.' De woning werd gedwongen onderhands verkocht, net voor een executieveiling uit.
Opbrengst eind 2012: 150 duizend. Restschuld: 35 duizend euro. Pijnaker was toen al wanhopig van het bedrag dat hij maandelijks kwijt was aan de woning. De schuld liep ook nog eens snel op, omdat hij als uitwonende zijn hypotheekrenteaftrek verloor. Hij ging minder werken van de stress en bivakkeert al enkele jaren bij familie en vrienden.
Eigen verantwoordelijkheid
In het centrum van Haarlem dient vandaag bij de rechtbank een rechtszaak van Pijnaker tegen de Rabobank. Zijn klacht: de bank heeft mij op de top van de markt een tophypotheek aangesmeerd zonder mij op de risico's te wijzen. En dat maakt de bank verantwoordelijk voor de schade.
Zijn eigen verantwoordelijkheid voor de schuld wil hij best aanvaarden. 'Ik heb jaren kromgelegen om uit de schuldsanering te blijven of een persoonlijk faillissement te voorkomen. Ik heb nooit eerder schulden gehad. De bank wilde ons die hypotheek maar al te graag verstrekken. Ze maakten gebruik van onze haast en het feit dat ik toen wel met andere dingen bezig, zoals mijn aanstaande vaderschap.'
Zijn gevoel nu: de Nederlandse banken zijn bezig met bikkelhard pyramidespel. 'Ze stapelen schuld op schuld en als de bubbel barst zijn het de consumenten die betalen. De huizenmarkt is hun casino. En de bank wint altijd.'
Pijnaker wordt in de rechtszaak gesteund door de stichting Restschuld Eerlijk Delen, die de kosten van de procedure voor haar rekening neemt. Volgens voorzitter Sven-Ake Hulleman is dit de eerste van tenminste veertig vergelijkbare zaken tegen de banken. 'Aan een individueel contract kun je weinig veranderen. Die houdt stand tot aan de Hoge Raad. Het gaat ons om dat geheel aan contracten van de banken. Die laten een afschrikwekkend macro-economisch beeld zien.'
Meedelen in verliezen
Eerdere zaken, zoals tegen ING en ABN Amro, werden volgens Hulleman schielijk geschikt door de banken. 'Zo kwamen we niet toe aan een rechterlijke uitspraak. De huizenprijzen zijn enorm opgelopen door de verruiming van de geldmarkt en de late waarschuwingen door de toezichthouders, niet door de consumenten. De banken strooiden met leningen die nu niet voor niets zijn verboden, tot ver boven de waarde van het onderpand. En als het misgaat, is de rekening volledig voor de koper.'
De banken moeten gaan meedelen in de verliezen uit die slechte leningen, vindt Hulleman. Daarvoor kan een 'vergeten' bepaling uit het Burgerlijk Wetboek worden afgestoft. Volgens artikel 6:258 BW kan een onvoorziene crisis kan leiden tot aanpassing of ontbinding van een contract. En voor de consument was die crisis onvoorzien, meent hij. 'Je loopt een bank binnen en spreekt daar met een man in een goed - of slecht - pak met een kaartje waarop hypotheekadviseur staat. Mensen hadden en hebben niet in de gaten hoe fout die banken bezig zijn.'
De Rabobank wilde maandag geen commentaar geven op de rechtszaak van Pijnaker. Een woordvoerder: 'Wij zeggen alleen dat wij nog steeds hopen dat we tot een constructieve oplossing kunnen komen. Wel is het zo dat we bij het afsluiten van een zakelijke overeenkomst altijd goed toetsen wat de financiële mogelijkheden zijn.'
Hypotheek hoger dan waarde woning
Van ruim een kwart van de woningbezitters in Nederland is het huis minder waard dan de hypotheek die ze erop hebben afgesloten. Dat staat in Themabericht: Herstelvermogen van huishoudens die onder water staan van de Rabobank. Begin 2014 had één miljoen huishoudens een resterende hypotheekschuld die hoger is dan de waarde van hun woning. Het zijn de kopers tussen 2000 en 2008 die op dit moment relatief vaak 'onder water' staan. Deze groep bewoont 38 procent van de Nederlandse koopwoningwaarde, bezit 49 procent van de hypotheekschuld en draagt 53 procent van de totale onderwaarde.
Voorzitter Ger Hukker van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) denkt dat het aantal huishoudens dat 'potentieel' is belast met een restschuld iets is afgenomen door de aantrekkende woningmarkt. 'De marktontwikkeling saneert de restschulden langzaam uit. Wellicht over vijf jaar in heel Nederland. Je ziet wel dat steeds meer mensen in staat zijn een restschuld op te lossen, bijvoorbeeld door hun nieuwe huis te kopen met een lagere rente.'
Aansprakelijkheid van banken voor restschulden wijst hij van de hand. 'De zorgplicht van banken weegt zwaar, maar mensen indekken tegen vermogensdaling gaat mij te ver. Dezelfde consumenten hoor je niet als sprake is van waardestijging van hun huis.'
Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.
