De nieuwe Star Wars-game en gokken bij het casino: zoek de verschillen

Wat hoort er in dit rijtje niet thuis: roulette, blackjack, pokertafel, fruitautomaat, een Staatslot, de lotto, het paardenrennen op Duindigt en Star Wars Battlefront II?

Battlefront II is het nieuwste computerspel rond de eeuwige strijd tussen goed en kwaad in een sterrenstelsel hier heel ver vandaan, gebaseerd op de filmsaga die regisseur George Lucas in 1977 schiep. Je moet er met lasergeweren schieten en in ruimteschepen vliegen. Het universum van Luke Skywalker lijkt lichtjaren verwijderd van kansspelen die aan strenge regels en vergunningen gebonden zijn.

Daar denkt niet iedereen zo over. Battlefront II verscheen op 17 november. Maar al weken voor de introductie klonk kritiek van politici en van toezichthouders in onder meer Hawaii, België en Nederland. Ze zien geen digitaal sciencefictionavontuur, maar een eenarmige bandiet.

'Dit spel is een onlinecasino in Star Wars-vermomming bedoeld om kinderen te verleiden om geld uit te geven', zei Chris Lee, Amerikaans parlementslid. 'Het is een valstrik. We stonden destijds niet toe dat Joe Camel (de mascotte van het sigarettenmerk - red.) onze kinderen verslaafd zou maken aan sigaretten. We zouden ook niet moeten toestaan dat Star Wars onze kinderen aanzet tot gokken.'

In Nederland waarschuwde de Kansspelautoriteit voor games als Battlefront II, waarin volgens directeur Marja Appelman steeds meer gokelementen sluipen. 'Het lijkt soms wel een loterij. Maar dan zonder leeftijdsgrens', zei ze tegen het consumentenprogramma Kassa. De Belgische minister van Justitie, Koen Geens, was nog uitgesprokener. 'Als men gamen en gokken gaat vermengen, op die leeftijd, is dat bijzonder gevaarlijk voor de geestelijke gezondheid van een kind. Dat moeten we verbieden.'

Verbieden? Een computerspel? In Nederland en de rest van Europa worden games zelden tot nooit verboden, zelfs niet als een titel extreem gewelddadig is. Wat heeft Star Wars Battlefront II in hemelsnaam misdaan?

Buitkluisjes

Loot boxes luidt het kortste antwoord: kisten met buit. Deze schatkisten zijn een relatief jong verschijnsel in games. Meestal is het een extra beloning voor wie een level (een deel van een game) tot een goed einde brengt. Uit de lucht komen soms letterlijk een soort schatkisten vallen, drie of vier stuks op een rij. De gamer maakt een keuze: zijn loot box kan een extra outfit bevatten voor zijn gamespersonage, een sterker wapen, een extra leven of helemaal niks. Het loont in elk geval om loot boxes op te sporen.

Tot zover is er niks aan de hand. Battlefront II is bij lange na niet de eerste of de enige game die 'buitkluisjes' biedt. Ze ploppen vooral tevoorschijn in spellen waarin je ook online tegen anderen kunt spelen. Een loot box kan je een voorsprong geven op je tegenstanders. Om die reden zijn het gewilde items.

Niet vreemd dus dat gamemakers voor de minder goede spelers de mogelijkheid inbouwen om zo'n schatkist te kopen - of liever: de mogelijkheid te bieden om uit drie, vier loot boxes te kiezen, met de kans op een middel dat de zege dichterbij brengt.

Lucratief

De loot box is een lucratieve inkomstenbron geworden voor de uitgevers en ontwikkelaars van games. Het is ook een middel om de ontwikkeling van grote, dure games zoals Battlefront II te bekostigen: met alleen de prijs die de speler voor de game betaalt - 50 tot 70 euro - komen de makers er niet. De Franse uitgever Ubisoft - bekend van games als Far Cry en Assassin's Creed - onthulde vorige maand dat de helft van zijn digitale inkomsten al bestaat uit 'terugkerende verdiensten'. Dat is 175 miljoen euro die Ubisoft in de eerste zes maanden van dit jaar had verdiend aan zaken als loot boxes, seizoenspassen en andere online-extra's.

Dat Battlefront II zo onder vuur kwam te liggen had niet zoveel te maken met het tegen betaling gokken in de game, maar dat uitgever Electronic Arts wel heel ver ging in het commercieel uitmelken van het spel. Gamers rekenden uit dat ze of 4.528 uur moesten spelen om alle digitale personages en wapens vrij te spelen, of in plaats daarvan 1.800 euro spenderen. Dat is dertig keer de prijs van de game in het doosje.

_{Tekst gaat verder onder de afbeelding.}

In Nederland wees de Kansspelautoriteit begin vorige maand op de mogelijke gevaren van loot boxes, zoals het risico op verslaving en grote financiële uitgaven. 'Vooral bij minderjarigen bestaat het risico dat zij de gevolgen van zulke spellen lastig kunnen overzien.'

Daarbij gaat het niet alleen om het risico dat jongeren honderden of duizenden euro's aan een game uitgeven - met de creditcard van hun ouders. Een ander mogelijk gevolg is 'dat sommige jongeren op enig moment de overstap maken van het spelen van social games naar betaald gokken'. In de uitzending van Kassa werden die 'sommige jongeren' bij directeur Appelman 'heel veel kinderen en ook vroeg-volwassenen die gamen, dat die ook gokken. Dat komt uit heel veel onderzoeken naar voren.'

Het bewijs voor die gevolgen is niet zo stevig. Op zijn website verwijst de Kansspelautoriteit naar een onderzoek, in haar opdracht uitgevoerd door het Amerikaans bureau SuperData. Dat ondervroeg ruim tweeduizend Nederlanders en Britten naar hun game- en gokgedrag. Het onderzoek legt geen significant verband tussen kinderen en vroeg-volwassenen die computerspellen spelen mét gokelementen als loot boxes en de groep die dan ook in het echt gaat gokken.

SuperData stelt wel dat 33 procent van de Nederlandse ondervraagden die social casino games spelen zich op den duur waagt aan echte kansspelen. Maar social casino games zijn de virtuele versies van kaartspellen (poker), fruitautomaten, bingospellen, blackjack en roulettetafels - niet computerspellen als Battlefront II, Rocket League of Overwatch.

_{Tekst gaat verder onder de afbeelding.}

Strafbaar

De uitgevers van deze titels doen er volgens SuperData ook alles aan om te voorkomen dat de spelers items als wapens, uitmonstering of vaardigheden buiten de game om onderling verhandelen. In het recente verleden lieten de uitgevers marktplaatsen, opgezet door anderen, ontmantelen.

Dat zou deze games strafbaar kunnen maken volgens de wet, zegt de Kansspelautoriteit. 'Zodra je een kansspel organiseert waarin de deelnemers een premie of een prijs kunnen winnen, moet je daar een vergunning voor hebben.' Dat zou zelfs gelden voor een bedrijf dat een ganzenbordtoernooi organiseert met een auto als de hoofdprijs.

Onlinekansspelen met een premie of prijs zijn in Nederland helemaal verboden - vanwege het blote feit dat de huidige wet op de kansspelen hierin niet voorziet. Een wetsvoorstel dat het verstrekken van vergunningen bijvoorbeeld voor onlineroulette of pokeren met prijzen mogelijk maakt ligt bij de Eerste Kamer. 'Van computerspellen met een gokelement die je via internet kunt spelen moeten we nu uitzoeken of ze de wet overtreden', aldus de toezichthouder. Op dat vergrijp staan boetes die in de honderdduizenden euro's kunnen lopen.