Damrak en Wall Street naar nieuwe records

Van onze verslaggever

Gerard Reijn

AMSTERDAM

De dalende rente zorgt internationaal voor een regen aan nieuwe beursrecords. Als een van de laatste westerse beurzen vestigde het Damrak woensdag ook een nieuw record. De AEX-index, de graadmeter van de beurs, steeg met 9,8 punten tot 1016,30. Het vorige record dateerde van 7 augustus vorig jaar.

Na een pauze van zes maanden als gevolg van de Azië-crisis, lijkt de stijging van de aandelenkoersen zich weer uit te leveren aan de lange termijntrend die wordt veroorzaakt door de immer dalende rente. Wall Street is al weer enige tijd in recordstemming. Woensdag bereikte de Dow Jones-index opnieuw een all-time-high. De Dow Jones steeg met 52,56 punten tot 8451,06.

Volgens de Rabobank zijn in dit financiële klimaat rendementsnormen van 10 tot 15 procent te hoog. Enige jaren geleden waren ze wel verdedigbaar én haalbaar. Verdedigbaar omdat de alternatieve belegging, in obligaties, veel meer rente opleverde dan nu; haalbaar omdat de inflatie van vele procenten een deel van het werk automatisch verrichtte.

Doeswijk vindt daarom dat ondernemingen hun rendementseisen naar beneden zouden moeten bijstellen. 'Als je ziet dat de inflatie is gedaald tot nauwelijks meer dan 1 procent, en de rente straks misschien nog maar 3 procent is, dan is een rendementseis van 15 procent bijna niet meer te halen.' Een onderneming die van zichzelf 15 procent rendement eist, doet geen investering die 10 procent rendement zou opleveren. 'De bedrijven moeten nog wennen aan die lagere inflatie. Straks komen ze er vanzelf wel achter dat ze alleen hun winst kunnen verhogen als ze hun omzet vergroten, en daarvoor moeten ze investeren.'

Het mechaniek waarmee de rente de aandelenkoersen omhoog jaagt, is even veelvormig als onontkoombaar. De schoolboekjes geven een keurige samenvatting van de meest directe werking: beleggers vergelijken het rendement van obligaties en van aandelen met elkaar. Als de rente op die obligaties daalt, wordt het steeds minder aantrekkelijk daar geld in te steken. Dus steken ze steeds meer geld in aandelen.

Het effect wordt er ook niet minder om nu de rente al zo laag is. Toen begin jaren negentig de rente daalde van 9 procent naar 7 procent, had dat volgens J. Koelewijn van Iris een gunstig effect op de aandelenkoersen van zo'n 20 procent. Toen vorig jaar de rente daalde van 6 naar 5 procent, was dat effect evengroot. 'Hoe lager de rente staat, hoe kleiner een rentedaling moet zijn om een even sterk effect te hebben op de aandelenkoersen', zegt Koelewijn.

De rentedaling heeft nog een tweede effect op de beurskoers. Lage rente betekent lage rentelasten, dus hogere winsten voor bedrijven. Althans: dat was zo. Maar de grote ondernemingen hebben nu erg veel geld in kas. Daar krijgen ze juist erg weinig rente op, en dat betekent dat de druk om er iets productiefs mee te doen, toeneemt.

Dat is geen gemakkelijke opgave. Omdat ondernemingen zulke hoge rendementseisen hebben, hebben ze het moeilijk nog projecten te vinden die daaraan kunnen voldoen. Bij gebrek aan rendabele investeringsmogelijkheden leven de ondernemingen zich uit in twee activiteiten, zegt Koelewijn: elkaar overnemen en het inkopen van eigen aandelen. Ook dit stimuleert de beurskoersen.