Bieslook kweken in de supermarkt als begin van high-tech landbouwrevolutie

Achter de waternevel, boven de verse groenten, doemt de volgende futuristische ontwikkeling uit voedselland op. In de Nijmeegse Albert Heijn lopen klanten nog onwetend langs de zwarte installaties, die het formaat hebben van de ijskasten vol sla en groente ernaast.

In de nieuwe machines wordt echter niets gekoeld, maar juist verwarmd. Aan de andere kant van het nu nog afgedekte glas groeien op vier verdiepingen onder ledlampen stekjes munt, basilicum, peterselie, koriander en bieslook. Binnen drie weken zijn ze volgroeid en klaar om ter plekke te oogsten.

Londen, Parijs, Seattle en Kopenhagen gingen Nijmegen voor: met de komst van Infarm heeft vertical farming nu ook de Nederlandse consument bereikt. De gestapelde landbouw is een methode om verse producten zo dicht mogelijk bij de consument te produceren in een volledig gecontroleerde omgeving. Met minder benodigde ruimte, transportbewegingen, water-, mest- en pesticidengebruik tot gevolg.

Verticale landbouw is niet nieuw, maar vooralsnog vooral voorbehouden aan vooruitstrevende telers die met groeiflats, ledlampen en computergestuurde klimaatbeheersing de ruimte in hun loodsen efficiënter kunnen inzetten. De methode wordt gepresenteerd als een oplossing voor de wereldwijd sterk groeiende vraag naar voedsel, dat moet komen van een gelimiteerd landbouwareaal.

Voedseluitdaging

Kunnen de supermarktinstallaties van Infarm, die voor de neus van de consument voedsel produceren, een serieuze bijdrage leveren aan de mondiale voedsel- en duurzaamheidsuitdaging? De beloftes van het jonge, Duitse Infarm, dat de afgelopen jaren honderden miljoenen euro’s aan investeringen wist op te halen, zijn alvast niet misselijk. 99 procent minder ruimtegebruik, 95 procent minder water, 90 procent minder transport, 75 procent minder meststoffen en geen chemische bestrijdingsmiddelen.

Leo Marcelis, die als hoogleraar tuinbouw en plantkunde aan de Wageningen Universiteit onder meer onderzoek doet naar dergelijke stadslandbouw, is enthousiast. Hij ziet in Infarms methode een volgende stap in het optimaliseren van de voedselproductie.

Al plaatst hij hun cijfers wel in perspectief. Vergeleken met Nederlandse kassen zullen de verbeteringen kleiner zijn dan de door Infarm genoemde percentages, zegt hij. Hier worden verse groenten qua water- en pesticidengebruik al heel efficiënt gekweekt. ‘Maar in Zuid-Europese landen kan dit gebruik wel een factor tien hoger liggen, en zijn de voordelen van verticale landbouw groter.’

Kanttekening

Ook bij de voordelen van minder transport past een kanttekening: dat is maar een beperkt duurzaamheidsprobleem bij voedsel. Hiernaast zorgt bij installaties als die van Infarm niet de zon voor groei, maar doen ledlampen en verwarming dit. En hoe zuinig ze ook zijn, die verbruiken elektriciteit.

De echte problemen op de voedselmarkt liggen bovendien niet per se bij de bladgroenten en kruiden die in verticale installaties kunnen groeien, maar vooral bij de productie van rijst en soja, waarbij dit (voorlopig) niet lukt. ‘Maar’, zegt hoogleraar Marcelis, ‘dit is wel een manier om de stadsbevolking van gezonde verse groenten te voorzien. Wat me net zo belangrijk lijkt als duurzaamheid.’

Zo redeneert ook Pascal van Ham, marketingmanager van Infarm. ‘Wij bekommeren ons om de zeven miljard inwoners van steden die volgens de prognoses de komende decennia moeten worden gevoed’, zegt ze. ‘Een nieuwe manier van verbouwen is nodig, omdat het wereldvoedselsysteem nu niet duurzaam is.’ Met de inzichten die Infarm opdoet, kunnen systemen mogelijk worden verbeterd en opgeschaald.

Betere kwaliteit

Het in 2013 opgerichte Infarm kan vanuit het hoofdkantoor in Berlijn bij de wereldwijd meer dan zevenhonderd installaties zien hoe de planten groeien. Op afstand kunnen ze aan lichtknoppen draaien en de warmte en de plantvoeding in het water – waarin de wortels bungelen – optimaliseren.

Levert dit dezelfde kwaliteit en voedingsstoffen op als de productie van een biologisch dynamische boer, die voor zijn bodem zorgt als voor een pasgeboren baby? ‘Ik durf te stellen – en dit blijkt ook uit ons onderzoek – dat in vertical farms betere kwaliteit mogelijk is dan buiten’, zegt hoogleraar Marcelis.

Op hoge kwaliteit kweken is het probleem niet, weet John Bijl, die met zijn Nederlandse onderneming Own Greens kleinere groeikasten produceert voor thuis. Maar na een proef in twee Jumbo’s gelooft hij niet meer in het verdienmodel van kweken in de supermarkt. ‘Wij kregen het niet rondgerekend door het dure winkelvloeroppervlak’, zegt hij. ‘Alleen als mensen vijf, zes keer zoveel gaan betalen kan het uit. Over zo’n verschil in kosten heb je het.’

‘Marketingmachine’

Gezien de verkoopprijs van Infarm, met 1,30 euro ongeveer gelijk aan die van de nu gangbare kruiden, is Bijl ervan overtuigd dat het de ‘marketingmachine Infarm’ vooral te doen is om naamsbekendheid te krijgen. Marketingmanager Van Ham van Infarm mag niks zeggen over de overeenkomst met Albert Heijn.

Van Ham kan wel kwijt dat Infarm in Nederland niet alleen in supermarkten wil gaan kweken, maar ook rond steden. Zo wordt op een centrale plek in Nederland al gewerkt aan een hub. Van hieruit moeten niet alleen de installaties in Nijmegen en nog te openen vestigingen worden bevoorraad met de stekplantjes. ‘Net als in Duitsland gaan we daar ook op grotere schaal plantjes volledig laten groeien.’

En ja, het is Infarm in supermarkten ook zeker te doen om zichtbaarheid. ‘Wij brengen mensen daar weer in aanraking met hoe hun eten groeit.’