Begint alcohol uit de mode te raken?

Op 17 januari is het precies honderd jaar geleden dat in de VS de Volstead Act van kracht werd: de wet die de productie en verkoop van alcoholhoudende dranken verbood.

Het verbod zou bijna veertien jaar duren: van 1920 tot eind 1933. President Franklin Delano Roosevelt maakte er een einde aan. De drooglegging (prohibition) had grote nadelen – iets waar de pleitbezorgers van een vuurwerkverbod misschien wat kunnen leren. De illegale productie van alcohol (alleen in New York City waren er 20 duizend illegale bars) explodeerde. Omdat veel daarvan slecht of zelfs vergiftigd was, kwamen duizenden mensen om. De criminaliteit – Al Capone dankte er zijn roem aan – verdiende er kapitalen aan. En daarnaast weken Amerikanen massaal uit naar omliggende landen (Mexico en Canada) om het op een zuipen te zetten, waardoor de VS veel belastinginkomsten misliepen. Economen rekenden in 2015 uit dat de drooglegging de VS 0,33 procent per jaar van het bbp kostte, als gevolg van groeiende criminaliteit en mindere belastinginkomsten.

Toch was de beroemdste econoom van die tijd Irving Fisher (zelf geheelonthouder) voorstander van het verbod. Hij wees op de gezondheidsvoordelen en de hogere productiviteit, omdat werknemers op maandag niet langer met een kater op het werk kwamen.

Gek genoeg lijkt het erop dat precies een eeuw later de drooglegging weer op de kaart staat. Voorlopig leggen mensen zich vooral vrijwillig een droge maand (dry January) op – om gewicht te verliezen, zich beter te voelen en vooral te kijken of het geen verslaving is geworden.

Maar het alcoholgebruik staat ook structureel onder druk. ‘Alcohol raakt uit de mode’, schreef The Economist onlangs. Na de sigaretten lijkt ook de alcohol in het verdomhoekje te komen liggen. Niet alleen in de moslimwereld is alcohol verboden, ook in 500 evangelische districten in de VS, waaronder Lynchburg in Tennessee, de thuishaven van de fameuze Jack Daniel’s whiskey. Alcohol wordt ook ontmoedigd door hogere accijnzen, beperkingen van promotie en advertenties en verhoging van de leeftijdsgrens.

In het land dat het meest wordt vereenzelvigd met bingedrinking – Groot-Brittannië – is niet-drinken onder jongeren al het nieuwe cool. Bijna 30 procent van de jongeren onder de 25 jaar drinkt geen alcohol. In 2005 was dat 18 procent. Op universiteiten komen alcoholvrije zones. En het aantal jongerenbars in Londen met alleen alcoholvrije cocktails, wijnen en bieren groeit. De sociale druk onder jongeren om toch alcohol te drinken neemt af.

De grote drankconcerns zien de bui al aankomen. AB Inbev, de grootste bierbrouwer ter wereld, verwacht dat 20 procent van de bierverkopen in 2025 niet-alcoholisch zal zijn. Heineken is voor de groei vooral afhankelijk van Heineken 0.0.

Misschien lukt de drooglegging beter stapje voor stapje en zonder een wettelijk verbod.