Bedrijven moeten verschil in beloning tussen werkvloer en top bekend maken
Beursgenoteerde bedrijven moeten in hun jaarverslag voortaan melden hoe veel de top verdient ten opzichte van de werkvloer, en of dat verschil het afgelopen jaar groter of kleiner is geworden. Dat staat in de herziene code voor goed bedrijfsbestuur, die vanochtend in Den Haag is gepresenteerd. Door het openbaar maken van de 'loonkloof' kunnen beleggers en andere partijen aan de bel trekken als ze vinden dat de verschillen tussen topbestuurders en werknemers te groot zijn of worden.
Het inzicht geven in de interne beloningsverhoudingen is een van de nieuwe bepalingen in de code, die is opgesteld door een commissie onder leiding van hoogleraar Jaap van Manen.
De 'loonkloof' houdt de gemoederen al een tijdje bezig. Uit onderzoek van de Volkskrant bleek eerder dit jaar dat de verschillen enorm kunnen zijn. Zo is de beloning van de topmannen van Heineken en Unilever honderden keren hoger dan die van hun gemiddelde werknemer. Daarbij moet wel aangetekend worden dat beide bedrijven veel werknemers hebben in Afrika en Azië, waar de loonkosten laag zijn. Bij Ahold verdient topman Dick Boer ruim honderd keer meer dan de werkvloer.
'Code van Manen'
Het zelf openbaar maken door de bedrijven van de interne verhoudingen moet een matigende werking hebben op de loonkloof, die volgens het CBS vorig jaar verder is gegroeid. De bedrijven mogen van de commissie Van Manen zelf weten met welke groep andere bedrijven ze zich gaan vergelijken, om te bepalen of hun eigen loonkloof redelijk is.
De commissie-Van Manen kwam afgelopen februari met een concept voor de herziene code, die vroeger bekend was als de 'Code Tabaksblat', en die in 2008 voor het laatst was vernieuwd. Daarop kwamen meer dan honderd reacties van allerlei partijen en organisaties. Die hebben geleid tot de definitieve 'Code van Manen', die vanochtend werd overhandigd aan minister Kamp van Economische Zaken.
Lees ook: beloningskloof bedrijfsleven groeit nog steeds
De topinkomens stegen vorig jaar na eerdere sterke stijgingen slechts gematigd, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. Evengoed gaapt op drie terreinen nog een grote kloof.
Kritiek
In het concept van februari stond nog het voorstel dat commissarissen van bedrijven ook beloond moeten kunnen worden in aandelen en opties, in plaats van alleen in geld. Dat plan leidde tot kritiek van onder meer grote beleggers en vakbonden. Die waren bang dat commissarissen niet meer onafhankelijk toezicht kunnen houden op de top van het bedrijf, als ze zelf een financieel belang hebben, omdat ze aandelen hebben. Dat zou vooral het geval kunnen zijn bij fusies en overnames. De bekritiseerde bepaling over aandelen voor commissarissen is in de definitieve Code van vanmorgen geschrapt.
De commissie kreeg in september kritiek van minister Dijsselbloem van Financiën, die in een opiniestuk in de Volkskrant stelde dat er in de Code te weinig werd gedaan aan het aanpakken van de topinkomens. Dijsselbloem wilde een bonusplafond van maximaal 20 procent van het vaste salaris - zoals dat nu geldt voor de banken - voor het hele bedrijfsleven. Dat voorstel heeft de commissie niet overgenomen. Wel moet de beloning van de top duidelijk en begrijpelijk zijn, en gericht op de lange termijn.
Na de vernieuwde Code is er vooral veel lof voor de extra nadruk op langetermijndenken en duurzaam ondernemen, maar blijven de keuzes op het gebied van beloningen bij de vakbonden 'als een graat in de keel steken'. Goed dat verantwoord ondernemen een plaats krijgt, zegt CNV-vakbondsvoorzitter Maurice Limmen tegenover persbureau ANP, maar jammer dat er geen handvatten voor topinkomens in staan. 'Gegraai aan de top kan gewoon niet.' Een woordvoerder van het FNV beaamt dit: 'De herziene code is een stap in de goede richting, maar in dat opzicht nog te vrijblijvend'.
De vernieuwde Code bevat nog een reeks andere bepalingen, die vooral gericht zijn op de focus op de lange termijn en op de cultuur bij de beursgenoteerde bedrijven. Die bedrijven mogen bepalingen uit de Code naast zich neerleggen, als ze uitleggen waarom ze dat doen. Bovendien moeten ze duidelijk maken hoe ze denken in het lopende jaar alsnog aan de bepalingen te voldoen.
Mocht de Tweede Kamer de Code goedkeuren, dan moeten de bedrijven er in het boekjaar 2018 voor het eerst over rapporteren.
Lees ook: bedrijfsleven moet nu stoppen met verhogen topinkomens
'Terwijl de topinkomens bij bedrijven waarin de staat deelneemt aan banden worden gelegd, zijn de bonussen in het bedrijfsleven aan een opmars bezig', zo schreef Jeroen Dijsselbloem in een opiniestuk in september.
