Bedrijf uit Venlo vernietigde al miljoenen ponden, yuans, roebels, roepies en andere bankbiljetten

Bergen bankbiljetten gaan om in dit bedrijf. Niet om mee te betalen, maar om vernietigd te worden. De machines die dit doen vinden aftrek over de hele wereld.

‘Britse miljoenen verbrand door Nederlands bedrijf’, kopte De Telegraaf op 24 maart 1989 in een klein bericht op pagina drie, verstopt onder nieuws over de ‘Zwarte NSB-weduwe’ Rost van Tonningen, het kinderboek van Sesamstraat-acteur Lex Goudsmit en de fiscale aftrekbaarheid van giften. Kusters Apparatenfabriek, zoals het bedrijf toen nog heette, bleek een nogal ongewone order in de wacht te hebben gesleept: een vijf meter hoge, tien meter brede en dertig meter lange machine zou vanaf 1 januari 1990 dagelijks korte metten maken met ruim 1,5 miljoen pond sterling aan Britse bankbiljetten.

Eerst moest het ‘geldverslindende’ gevaarte de flappen met de mombakkes van koningin Elizabeth erop tot confetti versnipperen, waarna Kusters het tot briketten samengeperste geldafval zou opstoken. Op de vrijgekomen energie kon dan de airconditioning draaien, liet het Venlose bedrijf weten, in een vroeg staaltje van circulaire economie.

Fraudegevoelig

Ruim dertig jaar later is de geheime operatie waarmee de Britse order begon een legende bij Koninklijke Kusters Engineering. Tot dan toe kieperde de Bank of England gescheurde, bekladde en misdrukte bankbiljetten in verbrandingsovens, waarna de as via de riolering in het Britse oppervlaktewater eindigde, en de rook via de fabrieksschoorstenen in Britse neusgaten. Dit procedé was niet alleen ongezond en vervuilend, maar ook fraudegevoelig, omdat aan elkaar geplakte bankbiljetten de vuurzee soms overleefden en een prooi konden zijn voor criminelen.

Voordat ze haar afgekeurde ponden aan een stel Venloënaren toevertrouwde, wilde de wereldvermaarde Bank of England de geldvernietigingsmachines van Kusters eerst uitproberen, ook al mocht Kusters destijds al de Banco de Portugal, De Nederlandsche Bank en de Nationale Bank van België tot de klandizie rekenen. En dus zette Kusters samen met onder meer de Britse geheime dienst een reusachtige expeditie op touw.

Begin 1989 vlogen de Britten een gepantserde wagen, beladen met miljoenen bankbiljetten, in een Hercules van de Royal Air Force naar vliegveld Eindhoven. Over de A67 zette de wagen in een konvooi van de marechaussee, De Nederlandsche Bank en de politie koers naar Venlo, waar alle stoplichten zoals afgesproken op het juiste moment op groen sprongen. Op het bedrijfsterrein aan de Laurens Janszoon Costerstraat stonden met pistoolmitrailleurs bewapende bewakers klaar op de fabrieksvloer.

‘De Britten hadden zoveel geld bij zich dat ze de volgende dag moesten terugkomen – met pantserwagen en al hebben ze de nacht doorgebracht op het politiebureau’, vertelt commercieel directeur Jeroen Kusters (38), telg uit de vierde generatie van het sinds 2011 Koninklijke familiebedrijf. De Bank of England bleek enthousiast, wat de doorbraak betekende. In de decennia erna groeide het in 1911 als smidse begonnen Kusters uit tot mondiale begrafenisondernemer voor yuans, roebels, roepies en andere bankbiljetten.

Punaises

Op kantoor bij Kusters Engineering hangt een met punaises volgeprikte wereldkaart. De punaises staan voor de over tachtig landen uitgewaaierde geldvernietigingsmachines van het bedrijf, van Papoea-Nieuw-Guinea tot Trinidad en Tobago. China, India en Indonesië, goed voor 3 miljard inwoners, gaan schuil onder een stoppelbaard van zwarte punaises. De Federal Reserve, de Tsentral’nyy bank Rossiyskoj Federatsii, de Banco Central del Uruguay, allemaal zijn ze klant.

‘Op de Salomonseilanden hebben we machines staan zo groot als een tafel, maar sommige machines van ons in China passen niet eens in ons kantoorgebouw’, vertelt Jeroen Kusters. ‘De grootste machines vernietigen 1,2 miljoen bankbiljetten per uur. Duizend bankbiljetten wegen ongeveer een kilo, dus er vliegt per uur 1,2 ton aan papiersnippers door die machines.’

Arbeidsvitaminen schalt door de fabriekshal waar uit de kluiten gewassen grijze machines klaar staan om binnenkort in Gaborone en Kathmandu Botswaanse pula’s en Nepalese roepies te verorberen. ‘In Nepal en Botswana hadden we nog geen punaise. In Nepal zijn we nu in twee fases machines aan het installeren – de helft staat nog hier, de andere helft ter plekke.’

De verkoop van geldvernietigingsmachines heeft net wat meer voeten in de aarde dan van pak ’m beet een maïshakselaar of een vorkheftruck, vertelt Jeroen Kusters. Vaak duurt het jaren, of soms zelfs twintig jaar, voor de zaak beklonken is. ‘Al onze klanten zijn overheden. Als er een verandering van regering is, begint het verkoopproces soms weer van voren af aan.’

Voor een bedrijf dat zichzelf in 110 jaar talloze keren opnieuw uitvond – van hoefsmid en reparateur van paardenwagens tot zwembadbouwer en energiedelver uit kippenmest – is het een tweede natuur om zich te blijven vernieuwen. Nu vormt bankbiljetten vernietigen nog 95 procent van de omzet, maar dat zou door digitalisering en cryptovaluta kunnen verminderen.

Betaaltechnologieën

Al denkt Jeroen Kusters dat bankbiljetten nog wel even onder ons zullen zijn. ‘Ik denk dat bitcoins en andere betaaltechnologieën eerder de bankpas zullen vervangen dan dat ze contant geld laten verdwijnen. Zelf betaal ik vaak met mijn horloge, maar dan in plaats van mijn pinpas, terwijl ik nog steeds bankbiljetten op zak heb. Cash is een van de oudste en meest gebruikte producten ter wereld, dat verdwijnt niet van de een op de andere dag.’

Een van de ideeën van de Venlose recyclepionier is om larven zich vol te laten vreten aan de 40 tot 70 procent van het wereldwijde huisafval dat nog etensresten bevat. ‘Nu wordt dat allemaal verbrand, vergist, of in veel landen nog gewoon gestort. Maar als je het organische gedeelte van het afval beter zou kunnen scheiden, kun je er compost of biogas van maken, of het te eten geven aan de larven van zwarte soldatenvliegen. Van de larven kun je daarna lijm maken of visvoer. Of, wie weet, kunnen we ze ooit in ons voedsel verwerken. Dan slaan we twee vliegen in één klap: we lossen een afvalprobleem én een hongerprobleem op.’