Als een knuffel ligt de slaaprobot in je armen. Hij vertraagt je ademhaling en bevordert de nachtrust

Vorige maand eindigde Somnox als eerste in de top-100 van de Kamer van Koophandel voor innovatieve bedrijven. En werd Jagtenberg via een zoomverbinding toegesproken door Koning Willem-Alexander. ‘Hij noemde ons een tastbaar voorbeeld hoe uit de crisis grote bedrijven kunnen voortkomen. Innoveer je uit de crisis was zijn boodschap.’

Als student aan het Robotics Institute van de TU werd Jagtenberg (25) uitgedaagd door zijn chronisch slecht slapende moeder. Waarom zou hij geen robot ontwerpen die haar kon helpen? ‘Wie slecht slaapt, heeft weinig energie en is sneller vatbaar voor ziektes. En is dus minder productief op het werk.’

Jagtenberg zag hoe zijn moeder in een vicieuze cirkel raakte. De huisarts kon niet veel meer dan een slaappil voorschrijven. ‘Het werkt op korte termijn, als de lichaamseigen stof melatonine die je extra inneemt. Maar het dempt ook je eigen productie, je raakt afhankelijk van de medicatie. Ik dacht: misschien kunnen de wetenschap en de techniek mijn moeder bijstaan.’

Jagtenberg en zijn vrienden ‘doken in de literatuur’ en lazen in een paper hoe de ademhaling het autonome zenuwstelsel kan beïnvloeden. ‘Door de ademhaling te vertragen, kun je ook je hartslag omlaag brengen. Zo krijg je meer zuurstof binnen, wat leidt tot minder prikkels, angst en stress.’

Het voelde alsof Jagtenberg een verborgen schat had ontdekt. Hij koppelde de ademhaling aan ‘mirroring’, het spiegelen van andermans gedrag. ‘De moeder die haar kind optilt kopieert onbewust haar hartslag en ademhaling, zoals vroeger toen de baby nog in haar buik zat. Het is een magisch gegeven, we kunnen de ademhaling dus reguleren. En dat hebben we vertaald in een prototype.’

Het duurde even voor Jagtenberg de juiste versie van de robot had ontworpen die de ademhaling kon helpen vertragen. ‘Voor het eerst kon mijn moeder doorslapen, terwijl ze meestal heel licht sliep. Het was kicken, we hadden iets bijzonders uitgevonden. En we wilden die robot niet in de kelders van de universiteit achterlaten.’

De slaaprobot werd omarmd door beddenfabrikant Auping. ‘Bij dit soort innovaties zoek je ook naar de heilige graal’, zegt directeur Jan-Joost Bosman. ‘Het concept van deze slimme, gedreven jongens sluit perfect aan bij onze productgroep smart technology. Wij verzorgen de assemblage en hebben de techniek mede ontwikkeld. Het is een niche, we hebben nu 6.000 robots in elkaar gezet. Het zou een mijlpaal zijn om 10 duizend slaaprobots af te leveren.’

De slaaprobot is het nieuwste pronkstuk in de fabriek van Auping, waar nieuwe technologieën worden ontwikkeld. Sinds eind 2019 is de ‘Smartbase’, een verstelbare spiraalbodem met een anti-snurkfunctionaliteit, op de markt. Bosman: ‘Een app kan het snurken detecteren en dan komt de bedbodem omhoog of geeft je drie porren, waardoor je gaat verliggen en stopt met snurken. Ook zo gaat je slaapscore omhoog.’

De slaaprobot is minder wreed, het voelt als een knuffel in je armen. Je kunt ‘lepeltje lepeltje’ liggen met de robot. ‘Hij biedt geborgenheid’, zegt Jagtenberg. ‘En hij kan meer. De robot heeft sensoren die niet alleen je ademhaling reguleren, maar ook om geluiden te simuleren. Denk aan de talloze meditatie apps, ook op die manier kun je in slaap vallen.’

En lachend: ‘Vroeger noemden we dat schaapjes tellen, deze robot leidt je als het ware naar de slaap toe. De robot helpt je om je focus te verleggen. Hij prikkelt je zintuigen zo dat je niet meer kunt piekeren in bed.’

Somnox erkent dat meer wetenschappelijk onderzoek nodig is om de effectiviteit van de slaaprobot te valideren. ‘We zijn nog geen medisch product’, aldus Jagtenberg. De slaaprobot is met 500 euro vooralsnog een duur hulpmiddel. Verzekeraar ONVZ kwam als eerste over de brug met een gedeeltelijke vergoeding voor de slaaprobot als het gezonde alternatief voor slaapmedicatie.

Maar de meeste verzekeraars halen slaapproblemen juist uit het basispakket. Zo moeten ziekenhuizen aantonen dat patiënten baat hebben bij behandelingen in slaapcentra, anders vervalt de vergoeding. In samenwerking met de Erasmus Universiteit in Rotterdam hoopt Jagtenberg dat de ‘slaapwetenschap’ zich ook klinisch bewijst.

‘De crux van dit soort innovaties is altijd of die een medisch karakter hebben of niet’, aldus Auping-directeur Bosman. Zijn bedrijf houdt zich bewust afzijdig van die discussie. ‘Zo zullen wij nooit beweren dat mensen sneller van hun chronische rugproblemen worden verlost wanneer ze op onze matrassen slapen.’

Somnox geeft aan dat de slaaprobot bij een kwart van de gebruikers niet helpt. Toch groeit de supportersschare van de slaaprobot, die indirect ook als relatietherapeut fungeert. Op de website van Somnox prijkt een heuse Wall of Love met berichten van mensen bij wie het onderlinge chagrijn door een betere nachtrust is verdwenen. ‘De slaaprobot is voor mij een life-saver geworden’, zegt Sabine. ‘Ik slaap weer nachten door en dat voor het eerst in zes jaar.’

De coronacrisis heeft het bestaansrecht van de slaaprobot versterkt. Somnox ontwikkelt een studie met een revalidatiecentrum om voormalige covidpatiënten weer beter te laten ademen. Jagtenberg: ‘Het virus heeft hun longen aangetast, we willen bekijken of we met de hulp van de slaaprobot hun longcapaciteit kunnen vergroten. We willen het verschil maken voor kwetsbare mensen.’

Auping gelooft in de missie van Jagtenberg en zijn medewerkers. Directeur Bosman herkent hun topsportmentaliteit. ‘Ze zijn authentiek, Julian durft ook eigenwijs te zijn en heeft de wil om te winnen. Als start-up heb je relatief beperkte middelen, maar je moet als Julian groot durven denken.’

En dat doet hij ook, vanuit zijn kantoor met uitzicht op het Centraal Station in Rotterdam. Op zijn 25ste is Jagtenberg ceo van een onderneming met 23 medewerkers en een jaaromzet van 2 miljoen euro. In 2030 wil Somnox honderd miljoen mensen een betere nachtrust hebben bezorgd. ‘Waar Tesla-directeur Elon Musk zegt: we gaan naar Mars, willen wij de mensheid van de slapeloosheid afhelpen.’