Zorgvuldig en zonder opsmuk volgt Dark Waters de feiten rond het DuPont-schandaal ★★★★☆

Al jaren probeert Wilbur Tennant, een boer uit Parkersburg, West Virginia, uit te vinden waarom zijn koeien bij bosjes ziek worden en sterven. Het moet iets te maken hebben met de chemische fabriek verderop, denkt hij, maar niemand wil hem steunen in zijn zoektocht. De fabriek maakt deel uit van chemieconcern DuPont, niet alleen een belangrijke werkgever in de streek, maar ook een gulle gever voor speelpleintjes en bibliotheken. Het bedrijf heeft het stadje in zijn broekzak. In de wijde omtrek is geen onafhankelijke chemicus of milieuspecialist te vinden.

Uiteindelijk krijgt Tennant hulp uit onverwachte hoek. Robert Bilott, een advocaat bij een groot kantoor in Cincinnati, Ohio, buigt zich over de zaak. Uit beleefdheid, want zijn oma komt uit Parkersburg. Bilott is een keurige bedrijfsjurist die normaliter chemiereuzen als DuPont verdedigt. Hij verwacht de klus snel te kunnen afronden. Maar wanneer hij de koeien van Tennant ziet, stuiptrekkend, agressief en met afwijkingen aan hun tanden en ogen, wordt duidelijk dat hij zich in een mijnenveld begeeft.

En wat voor een. De zaak-DuPont, die begon in 1999 en nog steeds niet volledig is afgerond, is verbijsterend. Het miljardenbedrijf gebruikte vanaf de jaren vijftig de fluorverbinding PFOA voor de productie van onder meer teflon, terwijl uit eigen onderzoeken bleek dat de stof uiterst gevaarlijk was. De Amerikaanse milieudienst deed niets, die controleerde pas sinds 1976 en alleen als bedrijven zelf een risicostof meldden. Tegen DuPont lopen in Amerika inmiddels duizenden schadezaken.

Acteur Mark Ruffalo las in 2016 over de zaak in een lang artikel in The New York Times Magazine en zette de verfilming in gang. Als coproducent haalde hij regisseur Todd Haynes (Far from Heaven, I’m Not There, Carol) erbij, daarnaast speelt Ruffalo Bilott. Ondanks diens heldenrol is dat een terughoudende vertolking. Zonder een spoor van ijdelheid zet Ruffalo hem neer als een onopvallende, in zichzelf gekeerde man met een zorgelijke blik, wiens werkobsessie hem bijna zijn huwelijk en gezondheid kost.

Ook de regie van Haynes is allesbehalve uitbundig. Zorgvuldig en zonder opsmuk volgt Dark Waters de feiten. Dat gebrek aan uiterlijk vertoon is mogelijk de reden dat deze ijzersterke film over het hoofd werd gezien in het Oscarseizoen. Het prachtige camerawerk van Haynes’ vaste cameraman Ed Lachman, die een fraaie, sinistere grauwsluier legt over de locaties in Cincinnati en West Virginia, werd niet eens genomineerd.

Haynes heeft geen kunstgrepen nodig om indruk te maken. Dark Waters is een buitenbeentje in zijn oeuvre, maar het is goed te zien dat de regisseur altijd al een voorliefde heeft gehad voor klokkenluidersdrama’s als All the President’s Men en The Insider. In dezelfde geest maakte hij een belangrijke en ijzingwekkende thriller die je heel kalmpjes de rillingen bezorgt.