Zonder pardon naar Balbak gestuurd

De ik-figuur is de 18-jarige Baber, die opgepakt wordt door de Revolutionaire Politie omdat hij op zoek is naar een prostituee. Niet alleen de arrestatie is onvoorstelbaar, het vonnis van de ayatollah en de manier waarop dat wordt geveld, gaat je begrip te boven. Geen advocaat, geen mogelijkheid tot beroep, Baber wordt naar het rehabilitatiecentrum Balbak gestuurd. Punt uit.

De geslachtsdrift is ongeveer het ergste kwaad waardoor een man getroffen kan worden, blijkt uit het verhaal. Danish vertelt dat ayatollah Khomeini in zijn boek De politieke, filosofische, sociale en religieuze principes heeft geschreven dat ‘seks met dieren de beste manier is om van je geslachtsdrift af te komen.’ Alleen een kip is lastig, die mag je daarna niet meer eten.

Als Baber vrijkomt, weet hij niet waarin hij moet geloven. Zijn vader heeft zich van hem afgekeerd en is het voorbeeld van de aangepaste burger ‘om bestwil’.

Een vriend vlucht naar het Westen. Een andere vriend brengt daartegen in: ‘Wist je dat de Europeanen Irak steunen in de oorlog tegen ons? In plaats van te bemiddelen om de oorlog te stoppen, maken ze van de gelegenheid gebruik om hun zakken te vullen.’ Het is vooral in dergelijke dialogen dat de journalist Danish de boventoon voert en je het gevoel hebt een essay of pamflet te lezen. Ook de hoerenmadam van het bordeel waar Baber toch nog flink aan zijn trekken komt, houdt graag hele verhandelingen.

Baber laat zich door zijn opa, de kleurrijkste figuur uit de roman, overtuigen: hij vlucht niet maar wordt soldaat.

Danish, die zelf twee jaar in deze oorlog meevocht, beschrijft hoe Baber naar het front gaat en wat hij daar voor gruwelen aantreft.

De commandant pept zijn manschappen op met de woorden: ‘Morgen zul je tegenover de vijand staan. Misschien zal morgen een goede dag zijn om te sterven. Als je bereid bent te sterven voor Allah, is elke dag een goede dag om te sterven.’

Elk hoofdstuk begint met een mijmering van een ik-figuur die dood is en ervaart hoe het leven was; ‘Ik zie alle gebeurtenissen en maak er tegelijkertijd ook onderdeel van uit, als een man in een theater die naar een toneelstuk kijkt terwijl hij ook speler is.’

Dat is misschien tevens het euvel van de schrijver. Danish is zowel de hoofdrolspeler als de man in de zaal die beschrijft wat hij ziet. Dat wringt. Hoe boeiend en leerzaam de aangeroerde thema’s in Een goede dag om te sterven ook zijn, het blijft een verhaal op afstand.

Danish had het toneel op moeten gaan, de journalist had toeschouwer moeten blijven. Dan was Baber een jongen geworden die het publiek meesleept in zijn lot, zijn gedachten én emoties.

Edith KoendersDavid Danish: Een goede dag om te stervenDe Geus350 pagina’seuro 22,50ISBN 9 0445 0824 5