Zijn virtuele kunstwerk is goed voor een veilingrecord. En heel veel vraagtekens. Wie is Beeple?

‘Holy fuck’. Zo luidde de eerste officiële reactie van Beeple, pseudoniem van Mike Winkelmann, op Twitter. Het was donderdagochtend iets na half elf in zijn woonplaats Charleston, South Carolina en veilinghuis Christie’s had zojuist een virtueel kunstwerk van de Amerikaanse grafisch vormgever geveild voor 60,25 miljoen dollar (50 miljoen euro). Totale kosten voor de koper (inclusief commissie voor het veilinghuis): 69 miljoen dollar.

De eindsprint van de onlineveiling was een spektakel: in het laatste kwartier werd 160 keer geboden en steeg de prijs met 40 miljoen dollar. Beeple’s kunstwerk is een compilatie van vijfduizend digitale afbeeldingen die hij de afgelopen dertien jaar heeft gemaakt: het meet 21.096 bij 21.069 pixels. Het was de eerste keer dat Christie’s virtuele kunst veilde, of eigenlijk een zogeheten NFT: een digitaal eigendomscertificaat. Dat verandert overigens niks aan hoe de collage op internet circuleert, die is nog voor iedereen online zichtbaar, alleen is het nu iemands eigendom.

Die reactie, ‘holy fuck’, deelde Beeple met een heleboel mensen vorige week. In één digitale hamerslag bevond Beeple’s kunstwerk Everydays: The First 5,000 Days zich namelijk tussen de veilingrecords. Zijn kunstwerk behoort nu tot de drie duurst geveilde kunstwerken van levende kunstenaars. In dat ranglijstje staat zijn naam tussen die van de wereldberoemde Brit David Hockney en de Amerikaan Jeff Koons.

Wie is Beeple eigenlijk? Mike Winkelmann is 39 jaar en woont in Charleston met zijn vrouw, die in het onderwijs werkt, en hun twee kinderen. Als je hem in de supermarkt zou tegenkomen, zou je kunnen denken dat deze nerd met zijn blonde kuifje in de ict werkt of boekhouder is. Ondertussen wordt hij in rap tempo miljonair met zijn duistere afbeeldingen in gothic- en fantasysfeer.

Wie de kunst van Beeple wil leren kennen, hoeft eigenlijk maar één plaatje te bekijken. Het staat vastgepind boven aan zijn Twitterprofiel en markeert een feestelijke mijlpaal, namelijk de vijfduizendste dag van zijn project Everydays, elke dag een digitale tekening. Het is een typische Beeple: popcultuur met sciencefiction door de blender. Het resultaat is bloederig, hard en ranzig.

Fantasiefiguren laten zich in Beeple’s fantasieën van hun afschrikwekkendste kant zien. In tekening nummer vijfduizend gaat het bijvoorbeeld om een hulkachtige Mickey Mouse met een bebloede bek, Nintendo’s Mario als zombie, de schattige Pokémon Pikachu gekruist met het Lord of the Rings-monstertje Gollum en Baby Yoda als robot. Frontaal staat ook nog astronaut Buzz Lightyear uit animatiereeks Toy Story, naakt en zo te zien lacterend: er druipen straaltjes melk uit zijn tepels.

Een heleboel gekkigheid kortom dus. Maar Beeple is bepaald niet van ‘less is more’, dus zijn ook Kim Jong-un, Donald Trump en Michael Jackson nog getekend, of nou, hun hoofden, want hun lichamen zijn een en al freakshow en cyborg. En dan is er nog het behoorlijk realistisch getekende jongetje van een jaar of zes dat vooraan ligt op zijn buik. Met vulpotlood werkt hij aan een tekening. Dat jongetje is natuurlijk Mike Winkelmann zelf. Het groepsportret is in feite een zelfportret.

Of de jonge Winkelmann echt ooit zo tekenend op zijn buik lag, is niet duidelijk. Hij was in elk geval nooit van plan kunstenaar te worden toen hij jong was, maar studeerde computerwetenschappen. Toen hij daarna webdesigner werd, maakte hij in zijn vrije tijd al korte digitale videoclips. Tegenwoordig werkt hij in softwareprogramma Cinema 4D. Daarin werd hij zo succesvol dat hij de afgelopen jaren vj-filmpjes en andere visuele effecten maakte voor muziekartiesten als Katy Perry, Justin Bieber, Skrillex en One Direction. Ook Louis Vuitton plaatste kunst van hem op kleding uit hun voorjaarscollectie van 2019.

De muziekartiesten en het modehuis betaalden natuurlijk netjes voor Winkelmanns werk, verder had hij een paar jaar geleden nog geen manier om zijn virtuele afbeeldingen te verhandelen. Dat is veranderd met de komst, en de hype, rondom NFT’s (non-fungible tokens). Dankzij blockchaintechnologie kunnen eigendomscertificaten worden verkocht, waardoor iemand ‘eigenaar’ is van bijvoorbeeld een virtueel kunstwerk. En hoewel die eigenaar daarmee niet eens het copyright krijgt of een mooie print, bleek er een grote vraag naar Beeple’s kunst.

In december verkocht Beeple bijvoorbeeld al 21 NFT’s op platform Nifty Gateway, dat leverde hem bijna 4 miljoen dollar op. Twintig van deze stukken werden gekocht door ‘Metakovan’, de anonieme oprichter van cryptofonds Metapurse. Hij is bovendien nu de gelukkige eigenaar van Everydays: The First 5,000 Days, zo maakte Christie’s kort na de veiling bekend.

Het handelen in cryptokunst is nauw verbonden met de cryptomuntenmania. Of het veilingrecord van Beeple dus blijvend de kunstgeschiedenis zal veranderen, zoals de maker zelf aankondigde, is maar zeer de vraag. Hij blijkt zelf ook niet vies van cryptovaluta zoals bitcoins.

Maandag liet Tesla-oprichter Elon Musk via Twitter weten dat hij een korte muziekclip verkoopt: ‘Ik verkoop dit liedje over NFT’s als een NFT.’ Het clipje toont een ronddraaiende ‘ijdelheidstrofee’ met erbij een catchy technonummer. De tekst (vertaald, in het Engels rijmt het): ‘NFT, voor jouw ijdelheid, computers slapen nooit, het is geverifieerd, het is gegarandeerd.’

Na slechts een halfuur liet Beeple Musk weten: ‘Ik geef je er 69M voor’. Musk wilde liever in zijn lievelingscryptomunt Doge worden betaald en reageerde kortweg met ‘420M Doge’ waarop Beeple iets na middernacht antwoordde: ‘SOLD’. Volgens de huidige koersen is 420 miljoen ongeveer 26 miljoen dollar, houdt Beeple dus alsnog wat geld over. Holy fuck, indeed.

Pseudoniem: Beeple

Beeple was een Amerikaanse interactieve knuffel uit de jaren tachtig. Het speelgoed reageerde op licht door piep-geluidjes te maken. De Beeple was een voorloper van de Furby, maar doet ook denken aan een Gremlin.

Tweet te koop

Een NFT kan van alles zijn: een muziekbestand, een gifje of bijvoorbeeld een tweet. Momenteel wordt bijvoorbeeld een tweet van Twitter-oprichter Jack Dorsey geveild. Hoogste bieder is voorlopig Sina Estavi, topman van techbedrijf Bridge Oracle, dat een gelijknamige cryptomunt heeft bedacht. Estavi heeft ook geboden op de tweet waarin Elon Musk zijn NFT-liedje te koop aanbiedt, die vindt hij 1,1 miljoen dollar waard.

Opknippen

NFT’s heten ‘non-fungible’, wat is te vertalen als ‘niet-inwisselbaar’. NFT’s zijn namelijk uniek, maar wel degelijk te verhandelen. Sterker nog, het eigendomsbewijs dat Metakovan via Christie’s heeft bemachtigd zou de crypto-investeerder kunnen opknippen en in losse stukjes kunnen doorverkopen. Beeple krijgt van eventuele doorverkoop ook een klein percentage.