Yesterday

Als hun ouders nou gewoon de gitaren en het drumstel hadden gegeven waar ze om gevráágd hadden, dan waren ze wereldberoemd geworden. Zeker weten.

Dan hadden ze The Snafus, de beatband die tot dan toe alleen in hun hoofden bestond, echt kunnen oprichten. Ze hadden de instrumenten eerst even moeten leren bespelen, en nummers waren er ook nog niet, maar dat zijn details.

Maar nee hoor: voor hun geloofsbelijdenis kregen ze natuurlijk weer typisch oudercadeaus, en dus resteert de vier vrienden niets anders dan zich te blijven vereenzelvigen met hun idolen uit Liverpool. Ze nóemen elkaar zelfs John (Gunnar), Paul (Kim), George (Seb) en Ringo (Ola).

In Yesterday van de Noorse auteur Lars Saabye Christensen leven we zeven jaar met ze mee, in Oslo, tweede helft jaren zestig. We zien vier tieners volwassen worden en bijna vanzelfsprekend uit elkaar groeien, via de herkenbare, universele route die voert langs schoolrapporten, voetbalwedstrijden met de jeugdselectie, vriendinnetjes en modieus politiek engagement.

The Beatles gaan uit elkaar; The Snafus blijft een luchtspiegeling. De bandnaam stond voor Situation normal all fouled up, maar uiteindelijk valt dat natuurlijk reuze mee. De tijd vlakt dergelijke woorden uit, tot alleen de eerste twee er nog staan: situatie normaal. En dan ben je dus volwassen. Dáárover gaat Yesterday.

Lars Saabye Christensen (1953) werd internationaal bekend met de roman De halfbroer. Beatles, zoals Yesterday in Noorwegen en de meeste andere landen heet, was zijn doorbraakroman in zijn thuisland. Destijds, in 1984, was de schrijver 31 jaar oud, een geschikte leeftijd voor een coming of age-vertelling als deze, waarin een generatie wordt geportretteerd en waarmee een jeugd wordt afgesloten.

Als schets van de jaren zestig is Yesterday bijzonder geslaagd. Als schets van Noorwegen trouwens ook, al zullen ook Nederlandse generatiegenoten van Christensen zich moeiteloos kunnen verplaatsen in de naïeve ik-persoon Kim, de stoere Gunnar, 'denker' Seb of de innemende sul Ola. Christensen beheerste ook in 1984 al de kunst om levendig en geestig, maar toch altijd onnadrukkelijk te schrijven.

Je vraagt je alleen af wat de jonge schrijver er destijds toe heeft bewogen om dit pretentieloze idee uit te werken tot een vuistdikke pil van, in de Nederlandse vertaling, 638 pagina's. Zelfs bij de grootste verteller zou een charmante schets als Yesterday gaandeweg richtingloos zijn geworden. Telkens weer dienen zich voorvallen en markante figuren aan waarvan je vermoedt dat ze belangrijk zijn voor de rest van het verhaal. Dat is nooit het geval.

Met die zweem van alledaagse nikserigheid bedoelde Christensen natuurlijk wel iets. Yesterday is een ode aan de jaren zestig, maar rekent ook doeltreffend af met het romantische beeld dat bestaat van vooral de laatste helft ervan. Vietnam en de studentenrellen in Parijs? De Beatles van Oslo flirten halfslachtig met de modieuze politieke thema's van hun tijd, maar hebben er nauwelijks werkelijke belangstelling voor. Het vuur dat in hen oplaait bij wéér een nieuwe single van The Beatles, is vele malen groter.

Begrijpelijk, want het bijbenen van je helden is al lastig genoeg als je in Oslo woont. Terwijl ze rond de pick-up zitten, blijkt dat hun Engelse voorbeelden telkens weer iets nieuws hebben verzonnen, zonder The Snafus eerst even netjes in te lichten. Snorren bijvoorbeeld, of exotische instrumenten. Kim, Gunnar, Seb en Ola reageren er ronduit verontwaardigd op: 'Wat is een sitar nou verdomme weer voor iets?'