Woekeren

Neem alleen de kastenrijen met goedkope edities uit de Amsterdamse Bijenkorf. Ruim een kleine boekwinkel in Amsterdam-Oost - Orlando aan het Oosterpark of Linnaeus aan de Middenweg - uit, en je kunt ze nog nauwelijks kwijt. Het vloeroppervlak van beide zaken bedraagt zestig vierkante meter. Dat betekent met de titellawines van nu extra woekeren, meer lastige afwegingen. (Scheltema Holkema Vermeulen, Amsterdams grootste boekhandel, beschikt over 1700 vierkante meter.) Hoe blijft een kleine boekhandelaar overeind in het decembergeweld?

Orlando is in de tweeëneenhalf jaar van zijn bestaan wat algemener geworden, zegt eigenaresse Marloes Lensink. Je begint met je eigen voorkeuren, literatuur en computerboeken. Het aanbod dijde uit. Kook- en woordenboeken, esoterie, kunst en geschiedenis. Geen hobby, vrije tijd en wetenschap. 'Als je dat goed wilt doen, moet je veel groter zijn.' Literatuur is 'de grootste mep' gebleven.

Bijzondere dingen doet Lensink dezer dagen niet. 'Geen sneldichter.' Soms komt iemand signeren. Cynthia McLeod laatst, in de buuurt wonen veel Surinamers. Lensink heeft een wandeling georganiseerd toen Stappen door de Nieuwe Stad verscheen van Leo Platvoet. 'Verder loop ik mee met de Top-10, Minco, Krabbé, enzovoort. Montignac is niet aan te slepen.' De zware lezers in haar klantenking weten dat ze soms bot vangen, maar ze nemen vast mee wat er is. 'De rest bestel ik.'

De redacteur die voor Folia een ramsjrubriek samenstelt, woont in de buurt en neemt ook haar assortiment op. Ze krijgt er mensen op van buiten de stad, merkt ze, terwijl het eigenlijk niet eens bijzonder is, bij Scheltema ligt het ook. Ze voelt zich niet misdeeld als het om kortingen van uitgeverijen gaat. Dan hoort ze: gut meid, je doet op jouw niveau wat je kunt. 'Zal ik 3 procent minder krijgen dan Scheltema. Lig ik niet wakker van.' Ambo heeft onlangs een flink deel van zijn 'Klassieken' afgeprijsd, maar alleen een paar grote zaken mochten ze verkopen. 'Daar kom je niet tussen. Ik hoop niet dat het een trend wordt.'

Jannie Kuperus, die zes jaar geleden in de Watergraafsmeer Linnaeus opzette, heeft dezelfde klacht over Ambo. 'Wij zijn nota bene depothouder van die reeks.' Dat houdt in dat de complete serie aanwezig is. Voor rekening van de uitgever weliswaar, maar elk verkocht boek moet meteen worden bijbesteld. 'Je mag niet denken: eigenlijk is het zonde van de ruimte. Je moet verplicht aanvullen.' Ambo heeft de afgeprijsde titels netjes laten weghalen, want er was een deal. Alleen de bij de BGN (Boekhandelsgroep Nederland) aangesloten (grote) zaken mochten hun klanten van het voordeel laten profiteren.

Ook Linnaeus organiseert af en toe iets. Een poëzieavond, lezingen in de Kinderboekenweek, soms een signeerbijeenkomst. Met Herman Koch bijvoorbeeld, die in de buurt woont. De klantentrouw is groot, veel lezers bestellen wat er niet is. Verder moet elk najaar vaker dan anders de valbijl worden gehanteerd. Kuperus: 'Twee, drie keer per week komen dozen binnen met nieuwe titels. Die moet je kwijt, maar je winkel is vol. Dat betekent dat andere boeken moeten wijken.'

Dan ontstaat op die zestig vierkante meter een korte, snelle kringloop. Het stapeltje naast de kassa verhuist naar de lage rekken voor de kasten. 'Maar als je van iets één titel hebt, kost platleggen weer te veel ruimte.' Dan zet Kuperus ze op een rek ergens tussen, op hun kant, rug omhoog. Dat kan weer alleen als de typografie, de belettering op de rug, een beetje meewerkt.

Ze pakt Niet aaien van L.H. Wiener en Linden groeien niet in Afrika van Jan ter Haar. Ze moeten allebei, twee maanden na verschijnen, naar de kelder.

Adriaan de Boer