VooruitblikThe Booker Prize
Wie gaat The Booker Prize winnen?
De minder bekende namen die dit jaar zijn genomineerd zijn de verrassendste schrijvers.
Maandagavond wordt in de Guildhall, het stadhuis van Londen de winnaar bekendgemaakt van de 51ste Booker Prize, de bekendste en invloedrijkste prijs van het Engelse taalgebied. De jury kiest de winnende roman uit zes uitgesproken eigenzinnige boeken, die elk op hun eigen manier een sociaal-maatschappelijk geëngageerd karakter hebben. Salman Rushdie en Margaret Atwood zijn de bekendste genomineerden. Zij wonnen de prijs in respectievelijk 1981 (Midnight’s Children) en 2000 (The Blind Assassin). Chigozie Obioma haalde in 2015 de shortlist met The Fishermen.
Hoewel de kwaliteiten van de twee mastodonten van de lijst, Atwood en Rushdie, buiten kijf staan, zijn het dit jaar de minder bekende namen die het meest en het aangenaamst verrassen. Dikwijls door hun bijzondere vertelperspectief en in alle gevallen door de authentieke manier waarop zij hun vertaal presenteren.
Het fascinerendst is wat mij betreft het veelstemmige geluid dat Bernardine Evaristo in Girl, Woman, Other doet opklinken. Als zij krijgt wat ze verdient, is ze de eerste vrouw van kleur die The Booker Prize in de wacht sleept.
The Testaments (De testamenten) is het vervolg op Margaret Atwoods befaamde The Handmaid’s Tale uit 1985, maar niet het vervolg dat veel lezers verwachtten. We keren terug naar de theocratische politiestaat Gilead, waar de nog vruchtbare vrouwen broedmachines zijn, maar niet naar hoofdpersoon Offred. The Testaments kent drie vertellers, van wie de in The Handmaid’s Tale als een nogal monsterlijk personage geschetste Tante Lydia de interessantste blijkt. Ze krijgt de gelegenheid haar geschiedenis te vertellen, wat een totaal nieuw licht op haar persoonlijkheid werpt. Opvallend is dat de zwartgallige toon van het eerste boek hier regelmatig plaats maakt voor lichtvoetigheid, humor zelfs, en dat het geheel een sfeer van optimisme ademt.
Lucy Ellmann is de dochter van James Joyce-biograaf Richard Ellmann en lijkt zich voor haar Ducks, Newburyport te hebben laten inspireren door de stream-of-consciousnesstechniek van de oude Ierse meester. Haar roman is een 1.038 pagina’s lange monoloog, die grotendeels uit één zin bestaat. Aan het woord is een middelbare vrouw uit Ohio. Haar niet-aflatende gedachtestroom voert via familieaangelegenheden naar het klimaat, van kanker naar de massamoord op First Nations, van schoonmaakproducten naar boeken, films, liedjes en politiek. De zinsdelen worden aan elkaar gelast via het telkens terugkerende ‘the fact that’. Je moet bereid zijn (en de tijd hebben) je te laten meevoeren in een intelligente maar onophoudelijke stroom hersenspinsels om deze roman op waarde te kunnen schatten.
Een roman als een koorzang met veel solopartijen, zo zou je het poëtische Girl, Woman, Other van de Engels-Nigeriaanse schrijver Bernardine Evaristo kunnen noemen. In dit boek klinken de stemmen van twaalf goeddeels zwarte vrouwen en een personage dat zich aan de klassieke m/v-verdeling onttrekt. Ze variëren van piepjong tot stokoud, komen uit alle lagen van de bevolking en hebben connecties met alle windstreken. Misschien het dichtst bij haar schepper staat toneelschrijfster Amma, die na een lange loopbaan in buurtcentra nu eindelijk via het National Theatre een groot publiek bereikt. Ze heeft er gemengde gevoelens over. In de afterparty na de première komen alle personages van deze roman samen.
An Orchestra of Minorities van de Nigeriaanse Schrijver Chigozie Obioma wordt verteld door een ‘chi’: een gidsende geest zoals elk mens die heeft, aldus de opvattingen van de Igbo-stam, waartoe de auteur behoort. Zijn ‘herinneringen van een engelbewaarder’ vertellen over kippenboer Chinoso, die de jonge vrouw Ndali ervan weerhoudt een einde aan haar leven te maken. De twee worden verliefd, maar Ndali stamt uit een rijke familie die Chinoso een onwaardige partner vindt. De jongeman verkoopt al zijn bezittingen om in Cyprus te kunnen gaan studeren, een beslissing met verstrekkende gevolgen. De keuze voor de chi als verteller leidt tot rijke, gevleugelde taal.
In Quichotte (Quichot), zijn persoonlijke variant op de oerroman van Cervantes, voert Salman Rushdie de lezer niet naar La Mancha, maar naar de Verenigde Staten. Zijn hoofdpersoon is een handelsreiziger in farmaceutische producten van Indiase komaf, die elke nacht in motels verblijft. Daar bezorgen de vele uren tv-kijken hem een obsessie voor Salma R (!), een beeldschone talkshowhost die eveneens Indiase wortels heeft. Wanneer hij wordt ontslagen gaat Quichotte naar haar op zoek en neemt hij de lezer mee in een wervelende maar overdadige roadnovel over Trumpland, waarin de wetten van het realisme uiteraard vanaf de eerste pagina met aplomb terzijde worden geschoven.
Elif Shafak is een Turkse auteur die in Londen woont omdat ze in eigen land het risico loopt in de gevangenis te belanden wegens belediging van het ‘Turks-zijn’. Net als in haar andere boeken neemt activist en feminist Shafak het in 10 Minutes 38 Seconds in This Strange World op voor het secularisme en de outcasts van de Turkse samenleving. Haar hoofdpersoon is een vermoorde prostituee die in de 10 minuten en 38 seconden na haar laatste hartslag haar leven aan zich ziet voorbijtrekken. Shafaks roman is een bevlogen maar helaas soms pamflettistische vertelling, waarin geweld tegen vrouwen een rode draad vormt.
