Wat is er van Lolita geworden? Club Lam serveert serieuze kost, die hoogst vermakelijk wordt opgediend ★★★★☆

Poederroze meisjesfantasie, volvette klucht, dystopisch toekomstsprookje en frontale aanval op het patriarchaat: Lolita van Club Lam is het allemaal. Dit jonge makerstrio liet zich voor hun vierde voorstelling inspireren door Vladimir Nabokovs beroemde roman Lolita (1955). In de even hilarische als aangrijpende tekst van Marloes IJpelaar krijgt Lolita eindelijk zelf het woord. Wat is er van haar geworden nadat ze op haar twaalfde werd misbruikt door haar stiefvader? Welk effect had dat op de vorming van haar karakter en het verloop van haar volwassen leven? Op vriendschappen, relaties, de ontwikkeling van haar seksualiteit? Serieuze kost, die hier niettemin hoogst vermakelijk wordt opgediend.

Op en rond een reusachtig hemelbed maken we kennis met drie afsplitsingen van Lolita, in navolging van Nabokov: de lieve, naïeve Dolly (IJpelaar), de stoere Lola (Ella Kamerbeek) en de zwaarmoedige Dolores (Ayla Çekin Satijn). Vele jaren na het misbruik, eind-twintigers zijn het nu, wonen de drie samen in een suikerspinroze damesboudoir, terwijl de wereld buiten – letterlijk – in brand staat. De vrouwen verdrijven de tijd met online shoppen, eten bestellen en masturberen op Leonardo tijdens het kijken van Titanic. Dat levert een schitterende scène op met een verhitte IJpelaar die niet weet of ze moet huilen of klaarkomen.

Slim goochelen de makers met de tijd, zodat we ons tegelijk in 1955, 2021 en de verre toekomst bevinden, waarin bosbranden de wereld teisteren en Amsterdam onder water staat (Dolly: ‘Maar je kan er nu wel heel mooi duiken!’). Mede dankzij vernuftig gebruik van video en sociale media ontstaat een wonderlijk gelaagd universum, dat geheel nieuw en eigen is, en toch volkomen overtuigt.

Dankzij de anachronistische mix van ingrediënten wordt Lolita niet alleen een commentaar op een literaire klassieker, maar ook op deze tijd: op de klimaatcrisis, corona en lockdowns en de lethargie van hun eigen generatie. ‘Iedereen heeft een hekel aan millennials’, mijmert Dolly, ‘maar zonder ons zou Thuisbezorgd niet bestaan!’

De drie geweldige spelers zetten heerlijk geëxalteerd in, met veel karikaturale uitvergroting en komisch effect. Net als je denkt dat het misschien iets té vrolijk blijft allemaal, sluipt onmiskenbaar de tragiek naderbij. Dan schieten er barsten in hun harnas en blijkt elk van de drie vrouwen onherstelbaar gehavend. Het spannendst is daarbij de ontwikkeling van de gevaarlijk cynische Lola, in de woorden van Dolores ‘een slachtoffer dat de wereld wijsmaakt dat ze een dader is’.

Lolita heeft een paar kleine schoonheidsfoutjes. Soms wil IJpelaar iets te veel uitleggen en invullen, of raakt de balans even zoek tussen hedendaagse humor en poëtische pretentie – wat de spelers overigens zelf weer geestig thematiseren. Maar dat stoort nauwelijks, zo trefzeker en aanstekelijk is het geheel.

Als de vrouwen ten slotte toch weer troost en kracht vinden bij elkaar, slaat alsnog genadeloos de ontroering toe.