Wat een daverende schrijver is Biesheuvel maar weer

Matthijs van Nieuwkerk leest oude en nieuw ontdekte verhalen van Maarten Biesheuvel: ‘Ach, hele oeuvres ruil ik in voor deze ene zin.’

Nu wordt het spannend. Er is een wedstrijd uitgeschreven. Kies uit Bies! De vraag was eenvoudig: laat weten wat u het beste verhaal van J.M.A. Biesheuvel vindt en bij genoeg stemmen zal dat verhaal dit voorjaar een plaatsje krijgen in de eredundruk Schip in dok van uitgeverij Van Oorschot. Stofomslag en leeslint worden beloofd. Een hommage. Biesheuvel overleed in 2020 en schreef geplaagd door grote psychische malheur al lang niet meer. Voor de jonge zijinstromers: Biesheuvels verhalen horen tot de beste die er in de wereld te koop zijn. En als lijstjes wat meer houvast geven in tijden van ijskou en avondklok, zet ik ze met plezier even op een rij: de grootste verhalenschrijvers zijn Anton Tsjechov, Alice Munro, Tobias Wolff, Guy de Maupassant en Maarten Biesheuvel.

Ondertussen wacht ik met angst en beven af. Zoals bij elke volksraadpleging. Er zullen toch geen rare ongelukken gebeuren? Dat het verhaal ‘Het wonder’ de boot mist, bijvoorbeeld? Het meesterwerkje met de opening: ‘Vader; je bent nu dood, maar deze geschiedenis herinner je je nog wel; het was een wonderschone dag toen jij en ik op stap; op vakantie gingen.’ Die zoonlieve correctie van ‘op stap’ naar ‘op vakantie’, ach, hele oeuvres ruil ik in voor deze ene zin.

Op 10 januari sloot het stemloket.

Het Grote Wachten is begonnen.

De meeste stemmen gelden; dit chassis van onze beschaving wordt zeer terecht te vuur en te zwaard verdedigd, maar zelden knap je ervan op. En ik weet waar ik over praat, als de presentator die Oudejaarsavond na Oudejaarsavond op nationale televisie mededeelt dat u en ik, wij dus, Bohemian Rhapsody het allerbeste liedje vinden.

Maar dit is andere koek.

Het is nu of nooit.

Ik weet namelijk zeker dat over tien jaar alleen nog deze capita selecta de snijtanden des tijds hebben doorstaan. En dat mijn boekenwurmen van kleinkinderen straks dus nog slechts kunnen Bies-lezen wat er op deze satijnen dundrukbladzijdes te lezen staat. Afijn, ik vuur nog maar eens schietgebedje af: geef de volgende generaties in ieder geval ‘Brommer op zee’, ‘De heer Mellenberg’, ‘Een dwaze hoogleraar’ en ‘Reis door mijn kamer’.

Maar dan nog eens wat.

Buiten mededinging verschijnt er deze week een nieuwe bundel van Biesheuvel, Vroeger schreef ik. Het zijn vijfentwintig nog onbekende verhalen die opdoken toen het huis van Biesheuvel na zijn overlijden vorig jaar werd opgeruimd. Een vondst van jewelste.

Waarom deze verhalen niet in eerdere bundels zijn verschenen, vertelt mij gek genoeg niemand, maar met de kwaliteit kan het niet bijster veel te maken hebben. Wat een daverende schrijver is Biesheuvel maar weer. Zeker vijf verhalen hadden een kans moeten krijgen op eeuwige roem.

Neem nu het eerste beste verhaal, ‘Goede reis, Johannes!’ (Dat laat zich overigens bijna lezen als een prelude op het verhaal ‘Inwijding’ uit zijn debuut In de bovenkooi. Maar dit wijsneuzerig terzijde.)

Het verhaal van ketelbinkie Johannes begint zo.

‘Was hij nog maar eventjes in bed blijven liggen, wat had je eraan om er zo vroeg uit te komen? Zelfs als het een belangrijke dag was. Twee uur eerder dan gewoonlijk is Johannes uit bed gekropen om de koffer nog eens na te kijken. Het is wel een oud koffertje maar het kan er nog best mee door.’

Is deze Johannes niet al in 59 woorden het broertje van Kees de jongen? Zijn zij allebei niet zowat de belangrijkste jongens die ooit hebben bestaan? En hou je niet nu al je hart vast voor onze Johannes. Loopt dit wel goed af? Hoe krijg je zoveel sentiment en zenuwen in één alinea bij elkaar?

Lees alles van Biesheuvel. Nu kan het nog.