Vroeg schilderij van Piet Mondriaan ontdekt en verkocht

De Winters kunsthandel E.J. van Wisselingh & Co wist het gerestaureerde werk zaterdag te verkopen tijdens de VIP-opening van de PAN voor genodigden. Een koper en verkoopprijs zijn niet bekend gemaakt, maar de vraagprijs lag rond de 100 duizend euro. Het gaat om een portret van Elisabeth Sophia Maria Bergman-Cavalini dat Mondriaan maakte in 1901. Het schilderij is gesigneerd.

‘Een leuke ontdekking’, aldus kunsthistoricus Wietse Coppes, als conservator Mondriaan en de Stijl verbonden aan het RKD (Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis). Artistiek gezien vindt Coppes het doek weinig verrassend vanwege de traditionele stijl, maar ‘het is een nieuw puzzelstukje van Mondriaans leven en biedt informatie over zijn netwerk en inkomsten uit deze periode’.

Mondriaan was 29 jaar toen hij het portret maakte. Hij maakte geregeld portretten in opdracht van families, om in zijn levensonderhoud te voorzien. Hij beleefde daar weinig plezier aan, weet Coppes uit de briefwisselingen van Mondriaan: ‘Zo’n opdrachtgever had natuurlijk altijd een specifieke wens, of die neus wat kleiner kon, of die jurk in een andere kleur kon geschilderd.’

Portretopdracht

Zo’n portret in opdracht duikt ‘eens in de paar jaar’ op, vertelt Coppes. Voor zijn vrije werk vroeg Mondriaan destijds ongeveer 600 gulden, voor zo’n portretopdracht zou hij volgens Coppes ongeveer de helft hebben gerekend. Ondanks dat Mondriaan het portretschilderen niet graag deed, leverde hij wel kwaliteit: ‘Hij had die inkomsten echt nodig, al besteedde hij zijn tijd liever aan zijn vrije werk.’

In de tijd dat Mondriaan dit portret schilderde maakte hij nog figuratieve schilderijen, vooral landschappen. In hetzelfde jaar, 1901, probeerde hij voor de tweede keer mee te dingen naar de kunstprijs Prix de Rome (die nog steeds bestaat), maar hij werd afgewezen omdat de jury vond dat hij het menselijk lichaam niet goed genoeg kon schilderen. Zijn herkenbare abstracte en geometrische stijl ontwikkelde hij na 1910, beïnvloed door het Parijse kubisme.