Achtergrond
Vrij als een vogeltje, de vogels op de foto’s van Hans van Asch
De vogels in de serie Stillevens met gevogelte van fotograaf Hans van Asch nemen geheel vrijwillig plaats in de zorgvuldige opstelling. Ze worden hooguit op een idee gebracht.
De eerste referentie die je te binnen schiet bij het zien van de serie Stillevens met gevogelte van Hans van Asch, is het schilderij Het puttertje van Carel Fabritius uit 1654, een klassieker uit de Nederlandse schilderkunst. Het puttertje, ook wel distelvink, zit daarop met een minuscuul kettinkje aan zijn voederbak geketend.
Op de foto’s – want dat zijn het – is geen ketting te bekennen. De vogels van Van Asch zijn vrij, als een vogeltje inderdaad. De titel van zijn langlopende project verwijst op ironische wijze naar de klassieke stillevens uit de Nederlandse schilderkunst. Het gevogelte op die schilderijen was inderdaad als voedsel terug te vinden; een versgeschoten fazant op een rijkgevulde dis.
En aangezien de vogels van Van Asch uit vrije wil plaatsnemen binnen de zorgvuldige opstelling, is er natuurlijk ook helemaal geen sprake van stillevens, integendeel juist. Ook vervalt op sommige foto’s de schilderkunstige illusie, omdat we dan een wild fladderend meesje zien, een echt fotografisch moment.
Een tipje van de sluier – met enige aarzeling, omdat je eigenlijk ook niet wilt weten waar Hans Klok bij een verdwijntruc zijn assistent heeft gelaten: Van Asch bouwt kleine fotostudio’s in zijn tuin, waarbij hij koolmezen lokt met zorgvuldig ingebouwde en geplaatste voerbakjes, die op de foto’s onzichtbaar blijven. In de bakjes zitten wormpjes.
De kijkrichting van de vogels hangt samen met de aanvliegroutes, die worden gemanipuleerd door sommige kanten af te dekken, zodat de vogels, zonder dat ze er erg in hebben, precies doen wat er van ze verwacht wordt. Het is dus bepaald geen natuurfotografie. Van Asch: ‘De serie speelt met het toevallige, het ongrijpbare versus de maakbare intenties van de fotograaf.’
En na afloop van de fotosessie vliegen de vogels weer de tuin en de wereld in.
Hans van Asch
Kunstenaar en fotograaf Hans van Asch (hansvanasch.nl), die woont en werkt in Eindhoven, neemt het alledaagse en geeft daar een draai aan, niet zelden met een humoristisch effect. In zijn eigen woorden: ‘Ik schep er het grootste genoegen in om de dingen uit hun context te halen, te bevrijden van hun doelmatigheden, verwachtingen en functionaliteiten, om ze vervolgens te transformeren naar een visuele poëtische werkelijkheid.’
