'Verveling van Don Diks komt me bekend voor'

Frans van Deijl (52) vond het niet deprimerend, het schrijven van een feuilleton in vijftig delen over de uitgerangeerde dagbladverslaggever Don Diks. ‘Het was een van de leukste dingen die ik ooit gedaan heb’, zegt Van Deijl, journalist bij HP/De Tijd. ‘Je hoeft niks te checken. Je hoeft niemand te bellen. Lekker fantaseren, mán, wat is dat heerlijk.’

De vervolgserie uit HP/De Tijd verscheen onlangs in boekvorm, als Don Diks: de heldhaftige avonturen van een dagbladjournalist.

Hoofdpersoon Diks is niet heldhaftig, al denkt hij daar zelf anders over. Hij is een journaloser, volgens Van Deijl, een teleurgestelde vijftiger in een zware midlifecrisis, die in zijn lange journalistieke carrière nooit een noemenswaardige primeur heeft gefabriceerd.

Nu is hij redacteur Speciale Projecten bij het fictieve dagblad De Tribune. Wat die Speciale Projecten zijn, weet Diks ook niet precies. (Van Deijl: ‘Bij Speciale Projecten zitten de uitgerangeerde alcoholische collega’s, dat is algemeen bekend.’) Ondertussen balanceert zijn huwelijk op het randje van de afgrond, maar de oudere verslaggever heeft meer oog voor stagiaire Lousewies.

De hoofdpersoon voelt zich niet meer thuis bij de krant, waar het allemaal steeds sneller moet. Uiteindelijk wordt hij er, na een door de Vlaamse krantenmagnaat Tristan van Billo afgedwongen reorganisatie, ‘keihard uitgeknald’.

Van Deijl: ‘Het is een heidens karwei om de lezer van tegenwoordig nog te verbazen. Het wordt steeds hitsiger, dat zie je overal. Naar Matthijs van Nieuwkerk kan ik niet kijken. Dan denk ik alleen maar: doe eens rustig!’

Don Diks is een eerbetoon aan een beroemd feuilleton uit de jaren tachtig: Koos Tak, ook een journalist en anti-held, geschreven door Eelke de Jong en Rijk de Gooyer en gepubliceerd in de Haagsche Post. ‘Ik speelde al jaren met het idee van zo’n feuilleton. Het is wel iets serieuzer dan Koos Tak. Als je dat nu terugleest, is het heel melig en erg 1984. Diks zuipt ook minder dan Tak.’

In de personages zijn allerlei journalistieke kopstukken te herkennen: de al genoemde Tristan van Billo, hoofdredacteur Dieter Corstjens, columnist Maxje Mok van De Amsterdam Bode, de gevierde televisiepresentator en womanizer Gijs van Oudkerk. ‘Ik had eigenlijk wel wat meer boze reacties verwacht’, zegt Van Deijl. ‘Maar er werd nauwelijks over gesproken. Misschien vonden ze het niet leuk, of misschien hebben ze het niet gelezen.’

Van Deijl is wel een beetje Don Diks, zegt hij. Hij heeft bij HP/De Tijd ‘een vrije rol’ en is op de redactie de op één na oudste. ‘Ik heb, denk ik, wel iets meer talent, maar de verveling van Diks komt me bekend voor. Don is een dolende ziel. Het is heel moeilijk om verwondering, een goede journalistieke houding, dertig jaar vast te houden. Het barst in de journalistiek van de Don Diks-figuren.’

Van Deijl werkte in zijn ‘onrustige carrière’ voor Elsevier, Nieuwe Revu, HP/De Tijd, Het Parool en RTL Nieuws, gaf les op de School voor de Journalistiek, schreef een aantal romans, en speelde – net als hoofdpersoon Diks – ook nog even met het idee om politiek speechschrijver te worden. ‘Mijn volgende roman verschijnt volgend jaar. Dat wordt mijn eerste bestseller, dat voel ik aan m’n water.’

Terugkijkend op zijn journalistieke carrière moet Van Deijl concluderen dat het niet helemaal werd wat hij van tevoren hoopte. ‘Ik zag mezelf veel verre reizen maken, misschien zelfs naar oorlogsgebieden. Wat Arnold Karskens doet, dat is het echte werk. Dat is er bij mij nooit van gekomen.’

Grote primeurs? Van Deijl: ‘Daar ben ik de man niet voor. Ik denk altijd: is het nou echt zo erg? De IRT-affaire, die afluistermethoden, moet ik me daarover opwinden? Zo’n relativerende houding is vrij dodelijk. Ik heb me vaak afgevraagd: wat kan ik eigenlijk?’

Na lezing van vijftig hoofdstukken Don Diks ben je geneigd anders te concluderen, maar Van Deijl is niet cynisch, zegt hij. ‘In een interview met Het Parool heb ik laatst gezegd dat ik klaar ben met de journalistiek, maar dat is eigenlijk gelul. Het is nog steeds hartstikke leuk.’