'Trumps beleid en retoriek zijn volstrekt abnormaal en niks geen nieuwe norm'

De cover van de nieuwe soloplaat Bad Hombre van de in Mexico geboren jazzdrummer Antonio Sánchez (46) toont het gelaat van een man. Het is gehuld in duister, heeft een blik op onweerstand, een verweerde huid vol schrammen. De man staart je aan alsof hij elk moment een kaakstoot of twee kan uitdelen.

Het is Sánchez zelf. De fotoversie lijkt in de verste verte niet op de vriendelijke man die in kamer 240 van een duur hotel in Keulen met bidon in de hand bijkomt van een fitness-sessie. De echte versie vertelt geduldig hoe het tot de plaat (en de foto) kwam.

Bad Hombre refereert naar een uitspraak van Donald Trump in zijn derde verkiezingsdebat met Hillary Clinton. Trump zegt eerst alle drugsbazen het land uit te zullen sturen als hij president wordt. Een zin later heeft hij het over 'slechte mensen'. De daaropvolgende zin: 'We hebben, slechte, slechte hombres hier en we gaan ze wegsturen.'

Die uitspraak neemt Sánchez hoog op. Het is de zoveelste negatieve uitlating van Trump over Mexicaanse immigranten. Eentje die past in Trumps America First-retoriek, die de afkeer bij nationalistische Amerikanen van immigranten uit zijn geboorteland alleen maar zal voeden, denkt hij.

De slagwerker wil een tegengeluid laten horen. Hij besluit om bij soloconcerten het publiek toe te spreken, ze te vertellen over zijn Mexicaanse afkomst en het gebrek aan respect en liefde voor 'zijn' mensen in de VS. 'Het voelde als mijn plicht dat te doen. Mensen moeten weten dat Trumps beleid en retoriek volstrekt abnormaal zijn en niks geen nieuwe norm.'

Mexican Dream

Sánchez' eigen levensloop is het succesverhaal van een Mexicaan in Amerika. Op zijn 22ste verlaat hij Mexico-Stad om met een studiebeurs drums te studeren op het Berklee College of Music, één van 's werelds meest prestigieuze muziekopleidingen. Hij studeert magna cum laude af. In zijn professionele loopbaan maakt hij lange tijd naam als drummer van de grote namen in de jazzwereld, zoals trompettist Dizzy Gillespie, pianist Chick Corea en gitarist Pat Metheny, met wiens groep hij op dit moment door Europa tourt.

Hoewel verlenging van visa en andere documenten ook voor Sánchez lange tijd aan de orde van de dag is geweest (vlak voor de presidentsverkiezingen werd hem officieel staatsburgerschap verleend), weet hij heel goed dat zijn verhaal niet representatief is voor de meerderheid van de immigranten. 'Regelmatig vragen journalisten waarom zo weinig Mexicanen actief zijn in de Amerikaanse jazzscene. Mijn antwoord is simpel: het is haast onmogelijk als Mexicaan in de VS legaal te werken. De eisen zijn streng, de procedures eindeloos lang.

'Mexicanen die illegaal het land binnenkomen, maken haast geen kans op een legale verblijfs- en werkvergunning. Ze blijven hangen in horecabaantjes, omdat die cash worden uitbetaald. Ze zitten vast. De Republikeinse opvatting dat arm zijn je eigen schuld is, omdat alle voorzieningen om miljonair te worden voorhanden zouden zijn, is een grote leugen.'

De tien nummers op Bad Hombre componeerde en produceerde Sánchez zelf. In de kelder van het huis dat hij en zijn vrouw recentelijk kochten in Queens, New York, liet hij een studio bouwen. Een plek waar hij tussen het touren door urenlang kan opnemen, en tijdsbeperkingen of opnamebudgetten geen rol spelen.

In 2014 breekt Sánchez op eigen titel door. Hij bedenkt de gewaagde soundtrack voor Alejandro Iñárritu's film Birdman: een reeks intense, groovende ritmes, gespeeld op een droog klinkend drumstel - meer niet. Niet alleen de film, maar ook Sanchez' muziek scoort hoog bij de critici. Het levert hem onder meer een Golden Globe op voor beste filmmuziek.

_{Tekst gaat verder onder het spotify-album.}

'Aanvankelijk kreeg de Birdman-soundtrack veel kritiek, omdat die alleen uit drumopnamen bestond. Toen de film een succes bleek, was dat juist wat mensen waardeerden: eindelijk eens filmmuziek die niet volgepropt zit met gemakzuchtige melodieën, maar enkel ritme. Dat bracht me op het idee een soloalbum te maken.'

En terwijl de verkiezingshysterie halverwege 2016 almaar toeneemt, knutselt Sánchez in de kelder onder zijn huis aan nieuw solowerk. Hij speelt vrijuit en laat zich leiden door wat hem invalt; een improvisorische aanpak, aangestuurd door het onderbewustzijn. 'Daardoor duurt het een tijd voor ik kan verklaren welke emotie of ontwikkeling in mijn leven die muziek voortbrengt. Maar dat muziek een reflectie is van het leven, daarvan ben ik overtuigd.'

Net als de Birdman-soundtrack is het drumstel muzikaal de spil op Bad Hombre. Maar er is een verschil: op laatstgenoemde heeft Sánchez elektronica toegevoegd. Een nummer als The Crossing (de titel hint op de illegale grensoversteek tussen Mexico en de VS) geeft een indruk van het intensiteitsverhogende effect van die elektronica. Boem - boem - boem, klinkt een diepe kick op een reggaeritme. De eerste piepjes en zachte sirenes verschijnen in het klankspectrum. Ze zwellen aan, de diepe kick dreunt onverstoorbaar door. Meer elektronische geluiden komen erbij, steeds harder en klinkend als wolvengehuil. Na drie minuten versoepelt de spanningsboog langzaam. Zou hij de overkant gehaald hebben, vraag je je af.

_{Tekst gaat verder onder het spotify-album.}

Sánchez' politieke betrokkenheid krijgt activistische proporties als hij, naast zijn concerten, ook op Facebook de verkiezingscampagnes begint te becommentariëren. Elke dag deelt hij berichten over Trump en diens immigratiestandpunten en voorziet ze van bijschriften als 'Je kunt er niets aan doen dat je een lul bent', en 'het zuigt ECHT om een klootzak als president te hebben'.

Daags voor het interview met de Volkskrant deelt hij een verhaal van de Amerikaanse nieuwszender NBC. Een 10-jarig Mexicaans meisje, opgegroeid in de VS, moet voor een spoedoperatie naar het ziekenhuis. Onderweg moet de auto een controlepost bij de Mexicaanse grens voorbij. Agenten van de border patrol houden de auto staande en ontdekken dat het meisje al jaren illegaal in de VS woont. Vanaf dan staat het meisje onder permanent toezicht. Zo gauw ze het ziekenhuis verlaat, riskeert ze uitzetting.

Agressieve sound

'Vóór Trumps presidentschap had dit meisje nooit uitzetting geriskeerd', zegt Sánchez. 'Ik ga niet zeggen dat Democraten fantastische mensen met geweldige ideeën zijn. Obama deporteerde in zijn periode ook veel Mexicanen en ten onrechte. Mij gaat het om wat een politiek leider weet te voorkómen. Maar Trump doet het tegenovergestelde: met zijn retoriek moedigt hij Amerikanen die ook maar het kleinste beetje racisme in hun wezen hebben aan hier maximaal naar te handelen. Mensen van de grenspolitie die vroeger nog aan de lijn gehouden werden, voelen dat hun excessen nu worden gelegitimeerd. Dat komt door hun president.'

Kort na de verkiezingen heeft Sánchez de improvisaties gekozen die hij op cd wil uitbrengen. 'Toen ik ze terugluisterde, viel me op dat vrijwel alle nummers een donkere, agressieve sound hadden.' Sánchez kan er niet omheen: zijn frustratie en woede over Trump en over diens haat tegen Mexicaanse immigranten, is in zijn muziek geslopen. Vandaar de naam, vandaar de sfeer van de coverfoto. 'Toen begreep ik dat dit album mijn antwoord op Trump was en welke boodschap zich in de muziek schuilhield: ik ben een Amerikaan met Mexicaanse wortels. Velen zijn met mij. En we gaan helemaal nergens heen.'

_{Antonio Sánchez, Bad Hombre (CAM Jazz).}