Trojan Wars is de grootste jeugdvoorstelling ooit en een complete festivalervaring

Vijf uur theater over een klassiek verhaal, Fischer heeft zo haar tactieken om dat behapbaar te maken. Met eten, entertainment en de bingewatch-trucjes van Netflix.

In de gang liggen rottende beenderen en met bloed besmeurde botten. Menselijke resten. Regisseur Noël Fischer (53) staat erbij en kijkt erna. ‘O, god, ja, daar moet ik ook nog iets mee.’

Ze is onderweg naar de repetitiezaal van Het Nationale Theater in Den Haag, waar ze al meer dan drie maanden repeteert voor Trojan Wars. HNTjong (de jeugdtheatertak van Het Nationale Theater, waarvan Fischer artistiek leider is) presenteert een unicum: ruim vijf uur theater voor jongeren over de moeder aller oorlogen. Of zoals ze het zelf, de doelgroep indachtig, aankondigen: ‘Een avond bingewatchen met de vibes en food van een festival.’

Hoewel er ook scholen naartoe gaan, is de voorstelling in eerste instantie bedoeld voor vrij publiek. Op het podium staan naast negen acteurs van Het Nationale Theater, onder wie Romana Vrede en Bram Suijker, ook nog eens tien extra ‘ensemblespelers’ en per avond twintig tot vijfentwintig plaatselijke jongeren. Er worden ruim 250 verschillende kostuums gemaakt. Er zijn dansers, rappers, live muziek van William Bakker en in de pauzes gaat de voorstelling verder in de foyers, met optredens, battles, muziek en natuurlijk eten en drinken.

Nooit eerder maakte Fischer zo’n grote voorstelling. Nooit eerder is er volgens haar überhaupt voor jongeren zo’n grote productie gemaakt. Doodzonde, zegt ze, want als je die jongeren nooit laat zien hoe meeslepend en indrukwekkend theater óók kan zijn, raak je ze voor het leven kwijt voor de theaterkunst.

Dat kan zo zijn, maar misschien is het met een reden nog nooit eerder gedaan. Want hoe krijg je deze notoir snel afgeleide en verveelde doelgroep naar een voorstelling van vijf uur over een klassiek verhaal? En, als ze er dan al zijn, hoe houd je ze geboeid? Hoe ga je de strijd winnen van de smartphone?

Fischer: ‘Ja, er zullen vast jongeren zijn die hier met hun klas naartoe gaan en denken: Víjf uur? Welke klootzak op mijn school heeft dit bedacht? Maar ik denk dat het echt mogelijk is om ook hen te overtuigen met een geweldige voorstelling.’

Daar heeft ze zo haar manieren voor.

Episch verhaal

Het was al jaren Fischers droom om een groot epos op het toneel te brengen voor jongeren, een voorstelling ‘met heel veel personages en verhaallijnen’. Iets van het kaliber Lord of the Rings, maar dan wel met de morele ambiguïteit van een Game of Thrones.

De Ilias van Homerus bleek daarvoor bij uitstek geschikt, dat ruim 2.700 jaar oude epos over de oorlog tussen de Grieken en de Trojanen, die in het voordeel van de eersten werd beslecht met behulp van het paard van Troje. Met helden en heldinnen als Achilles, Odysseus, Helena en Cassandra. Volgens Fischer is het een van de mooiste verhalen die er bestaan. ‘Het boeit me zeer, omdat het ook over een tienjarige oorlog gaat. De oorlog in Syrië is nu ook tien jaar bezig. Zo’n oorlog tekent iedereen. Daar wil ik het over hebben.’

Maar Fischer wilde juist het politieke opportunisme, het eigenbelang en de hypocrisie en zinloosheid van zo’n oorlog benadrukken. Dat is wat een episch verhaal als dit interessant kan maken voor een hedendaags, jong publiek, zegt ze.

Ze vroeg toneelschrijver Peer Wittenbols om een compleet nieuwe tekst. Fischer: ‘Homerus schrijft vooral over de laatste dagen van de oorlog en focust op de overwinnaars. Best leuk hoor, die heldhaftigheid van Achilles. Maar ik wil het ook hebben over de verliezers van de oorlog. Over de vrouwen die altijd maar slaven zijn, of oorlogsbuit of dood. Er zitten straks net zo veel vrouwen als mannen in de zaal. Die willen weten wat het betekent om Helena te heten en aanleiding te zijn voor die hele oorlog.’

Wittenbols kreeg daarom specifieke instructies. Fischer wilde dat hij geen afgerond verhaal zou schrijven, maar losse scènes. Ze vroeg aan hem: ‘Schrijf een monoloog voor Helena. Schrijf de grootste ruziescène tussen de Trojaan Hektor en de Griek Achilles. Schrijf hoe ooggetuige Cassandra, à la Aleppo, de totale kapotheid van Troje ervaart.’

De vorm van de scènes mocht ook steeds een andere zijn. De ene keer een ooggetuigenverslag, de andere keer een voetbalwedstrijd, een rapnummer of een serie grappen. Uit al dat materiaal stelden ze drie delen samen, die met korte, krachtige scènes door het verhaal van de Trojaanse oorlog zappen.

Bingewatch-theater

De drie afzonderlijke delen hebben elk de lengte van een hele voorstelling, om integraal achter elkaar te ‘bingewatchen’. Het eerste deel begint met een groot feest, waar je als publiek midden in valt. ‘Zo wordt het gelijk voor iedereen toegankelijk’, zegt Fischer. ‘Love, peace and happiness, daar houdt iedereen van, toch?’

Het is een feest dat de Grieken voor de Trojanen geven, als alles nog pais en vree is. De steenrijke, Trojaanse prins Paris is speciaal naar Griekenland gekomen voor deze exclusieve party. Daar ontmoet hij de Griekse Helena, de vrouw van grote krijger Menelaos. Ze worden verliefd. Hij neemt haar mee naar Griekenland. De Grieken verklaren daarop Troje de oorlog. Een alsmaar uitdijende vloot onder leiding van Odysseus trekt erop uit. Cliffhanger!

In deel twee zijn we op het slagveld en in deel drie (spoiler!) in de onderwereld, waar de balans wordt opgemaakt van tien jaar nodeloos geweld.

Fischer denkt dat jongeren geen enkel probleem zullen hebben met de lengte van de voorstelling. ‘Ik heb zelf jongeren thuis, pubers van 13 en 18. Wat ik aan hen merk, is dat jongeren kunnen netflixen als de beste. Ze kijken zo drie delen Little Things of Game of Thrones achter elkaar uit. Wat zeg ik? Acht delen, als het zaterdag is.’

Ook liet ze zich inspireren door de manier waarop in de betere bingewatch-series een verhaal wordt verteld – met cliffhangers, parallelle verhaallijnen en vaak een complexe structuur. Dat is wat jongeren kennen en verwachten, zegt ze. ‘En voor alle duidelijkheid: dat vind ik dus geen probleem. Dat vind ik geweldig. Als theatermaker wil ik daarmee spelen. Je kunt heel vlug monteren, je kunt ruwe overgangen maken, van grap naar drama naar satire en weer terug. Je kunt heel gelaagd werken.’

Theater als festival

Laten we wel wezen, er is natuurlijk wel een verschil tussen lekker onderuitgezakt bingewatchen voor de tv en verplicht met ouders of school drie theatervoorstellingen achter elkaar moeten uitzitten.

Fischer: ‘Ja, maar je hoeft dus niet vijf uur op een stoel te zitten. Dat vind ik heel belangrijk om te zeggen. Ik kan zelf ook niet vijf uur op een stoel zitten. Daarom maken we geen voorstelling, maar een complete festivalexperience.’

Trojan Wars is de Ilias als als ervaringstheater, in de zaal én de foyers, waar gewoon doorgespeeld wordt. Fischer: ‘Zelfs in de toiletten is er straks iets, dat heet … hoe heette dat nou weer?’

Er zijn ‘Instagram-backdrops’ voor je #trojanwars-selfies. Je kan ook op de foto met rekwisieten als de met bloed besmeurde botten of met een afgehakt been. Er wordt gedanst, gevochten en gegeten. Er is een illegale rave (die is in de toiletten). En er zijn héél veel spelers (acteurs en jongeren), overal.

Dat is ook voor de acteurs even wennen. Vanja Rukavina, die onder anderen Odysseus speelt: ‘We staan met zijn veertigen op het podium. Zo extreem heb ik het nog nooit meegemaakt.’

Emmanuel Ohene Boafo, die sinds zijn afstuderen in 2018 bij Het Nationale Theater werkt, is bovenal erg in zijn nopjes met de prachtige kostuums van ontwerper Carly Everaert. Hij speelt Ajax, Zeus, Menelaos, een psychiater en veel kleine bijrollen. ‘Menelaos heeft een enorm vette cape. En als Zeus heb ik grote gouden laarzen en heliumballonen aan mijn schouders als een soort kroon. Echt te gek. Het wordt straks achter de schermen één groot parcours met al die kleding, schmink en pruiken. We delen allemaal verkleedsters die klaarstaan, ze helpen ons in en uit de pakken.’

Aan het einde van de repetitiedag komen de mensen van het kostuumatelier naar beneden met een container op wieltjes. Hierin zit het inktviskostuum voor Poseidon. Performer Gary Gravenbeek mag het passen en proberen of hij erin kan dansen. De tientallen tentakels slepen gracieus over de vloer achter hem aan. Het hele geval weegt 20 kilo. ‘Warm’, is het enige wat hij kan zeggen, als hij staat uit te hijgen. Het wordt straks zwaar, voorspelt hij. Maar ook onvergetelijk.