Tom Waits
Wat je wilt is een hartekreet. Geen kunst dus die bij zoveel mogelijk mensen in de smaak probeert te vallen, maar kunst die je als het ware apart neemt en iets in je oor fluistert dat speciaal voor jou bestemd schijnt....
Maar hoe vertel je dat je geraakt bent? Over de nieuwe cd van Tom Waits, Mule Variations, schrijft Sander Pleij (de Groene) dat het 'een noodzakelijke uitgave' is, terwijl Ann Bouwma (Eindhovens Dagblad) de 'kracht van echtheid' bewondert en het onderbewuste van Gert van Veen (de Volkskrant) omgewoeld is doordat 'elke song klinkt als een vondst uit een vergeten muziekarchief'. Je begrijpt wat ze bedoelen, maar ook van de recensent wil je eigenlijk een hartekreet.
Frits Abrahams (NRC Handelsblad) laat wat meer bij zich naar binnen kijken. Hij vertelt dat hij in 1973 plat ging voor de debuut-lp van Waits en diens werk sindsdien heeft gevolgd. Dan schiet hij in de verdediging over de nieuwe cd. Het gefreak bevalt hem niet, maar er staan zes nummers op van het soort dat 'je altijd weer in kroegen en nachtclubs hoort als het uur van de melancholie is aangebroken'.
Tom De Lisle (Mail on Sunday) denkt er ook zo over, maar hij zegt het levendiger: 'Daar zat ik me in de keuken af te vragen of ik dit nieuwe album vier of vijf sterren zou geven, toen mijn vrouw binnenkwam en zei: ''Is dat die rare Tom Waits?'' Waits' barkruk-bohemien facade kan overkomen als een pose. . .' De Lisle besluit zijn stukje vervolgens zo: 'Riskeer het maar om raar gevonden te worden: koop hem voor je geliefde.'
Maar hoe redt een recensent die vooral Waits' pose waarneemt zich uit zijn opdracht? Dat laat Martin Bril (Vrij Nederland) zien. Hij begint met de bekentenis dat het hem niet goed lukt om naar Mule Variations te luisteren. Dat komt omdat hij een oud nummer kent van bluesman Lightnin' Hopkins:
'Je kunt het eigenlijk nauwelijks een liedje noemen. Hopkins speelt maar wat en de teksten die hij zingt bedenkt hij al doende. Je zou ook kunnen zeggen dat de muziek die hij speelt hem de woorden aanreikt. Hij speelt niet alleen op zijn gitaar, hij luistert er vooral naar. In iedere noot kan een diepe waarheid schuilgaan (. . .). Hij produceert eenzame, huilende noten. Hij haalt er een traag voortronkend ritme uit, het best te omschrijven met een woord dat klinkt zoals het ritme zelf: strummen. En hij goochelt met kleine, kwinkelerende soli - even pauze. Veel tekst is er niet in het trage, niet bijster vrolijke lied. De verteller is door zijn vrouw in de steek gelaten en zit nu met een hond die zijn baasje mist. Terwijl hij luistert naar die triest jankende hond, realiseert ook de verteller zich ('things are getting sad') dat hij zijn geliefde mist. Het einde van het liedje is dat er twee eenzame honden in een eenzaam huis zitten.
'Prachtig. Ook op Tom Waits' nieuwste plaat staat een lied waar een hond in voorkomt (. . .), een bluesy nummer dat in de verte wel iets weg heeft van de trage onvermijdelijkheid van Lightnin' Hopkins. Maar er is ook een enorm verschil. Wat Tom Waits onomstotelijk Tom Waits maakt, is dat hij zelf zo goed weet dat hij Tom Waits is. Zijn Mule Variations lijdt onder het zelfbewustzijn van de maker (. . .). Lightnin' Hopkins speelt net zo goed met vuur, maar je hoort hem nooit ''kijk mij nou'' denken. Hij is in de muziek, Tom Waits maakt het alleen maar.'
Bril neemt je apart en fluistert je iets in dat alleen voor jou bestemd schijnt.
