Tina Turner (1939-2023) was de grootste vrouwelijke rock-’n-rollvedette uit de popgeschiedenis

Turner werd in 1939 in Brownsville in Tennessee als Anna Mae Bullock geboren, en haar carrière is in tweeën op te splitsen. Het eerste deel begon in 1956, toen ze werd opgenomen in de band van gitarist Ike Turner, met wie ze later ook zou trouwen. Hoe baanbrekend de tournees van Ike & Tina Turner eind jaren zestig, begin jaren zeventig ook waren, Tina werd pas echt een wereldster toen ze van Ike gescheiden was en in 1984 haar soloalbum Private Dancer uitbracht, dat ze zelf ook als haar debuut beschouwde. Het titelnummer was slechts een van de drie grote hits op de plaat en zou van haar een van de grootste popsterren van de jaren tachtig maken.

Maar gemakkelijk ging dat allemaal bepaald niet, zoals boeken, documentaires, een film en een musical duidelijk maakten. De zangeres heeft haar turbulente leven zelf drie keer geboekstaafd in autobiografieën. In 1993 verscheen er de biopic What’s Love Got to Do with It en in 2018 ging in Londen de door Joop van den Ende geproduceerde musical Tina in première, die ook op Broadway was te zien en in Nederland tot begin dit jaar gespeeld werd.

Het verhaal van de 16-jarige Anna Mae, die met haar oudere zus op stap gaat in St. Louis en daar tijdens een bezoek aan de Manhattan Club onder de indruk raakt van Ike Turners Kings of Rhythm, leent zich dan ook prima voor dramatisering.

Anna Mae wil in 1956 niets liever dan zingen in de band van de man die vijf jaar eerder geschiedenis schreef met wat wellicht het eerste rock-’n-roll nummer was, Rocket 88. Maar de acht jaar oudere Turner is niet meteen overtuigd. Pas na een jaar aandringen krijgt Anna Mae de kans haar stem te laten horen en dan is Ike meteen om. Hij hoort in haar een kracht die hij tot dan toe alleen maar van Little Richard kende, en laat haar in 1958 in de studio A Fool in Love zingen, wanneer de beoogde zanger niet komt opdagen.

Ike geeft Anna Mae een nieuwe artiestennaam en ze gaan samen niet alleen verder als liefdeskoppel, maar beginnen ook de Ike & Tina Turner Revue, naast de band van James Brown het opwindendste wat de zwarte muziek op dat moment te bieden heeft.

Maar Tina heeft het zwaar. Ike mishandelt haar zowel fysiek als mentaal. Als in 1966 Phil Spector zijn meesterwerk River Deep, Mountain High opneemt wil hij dat mét Tina maar zonder Ike doen, die hij met een fors geldbedrag buiten de studio houdt. Het had toen al Tina’s bevrijding van Ike kunnen zijn, maar het monumentale popnummer flopt in Amerika (in Nederland en de rest van Europa werd het wel een grote hit). Ike zal zijn echtgenote hierdoor nog jaren aan zich binden, door haar in te wrijven dat ze als zangeres niet zonder hem verder kan, terwijl de mishandelingen doorgaan.

En met Ike boekt Tina ook successen. Proud Mary (1971) en Nutbush City Limits (1974) worden grote hits en de livereputatie van Ike & Tina Turner neemt alleen maar toe. Pas na de verfilming van The Who’s rockopera Tommy, waarin Tina Turner indruk maakt als de Acid Queen, lukt het haar zich los te rukken van haar man. Al zal het even duren voordat ze als soloartiest naam weet te maken.

In 1983 geeft het synthpopduo Heaven 17 haar een duwtje. Zij maken onder de naam British Electronic Foundation (B.E.F.) een album met covers waarvoor ze Tina Turner uitnodigen Ball of Confusion te zingen. Haar versie van de Temptations-hit smaakt naar meer en het tweetal produceert ook haar volgende single Let’s Stay Together (een cover van Al Green), dat in veel landen een enorme hit wordt en ook zal leiden tot het album Private Dancer (1984).

Tina Turner zal er een wereldster door worden, die met gemak grote stadions en festivalweiden aankan. Legendarisch is in juli 1985 haar verschijning op Live Aid in Philadelphia. ‘Where is Tina?’, roept Mick Jagger een beetje wanhopig, op een manier zoals we hem eigenlijk niet kennen. En daar komt ze, om samen met de man die ze twintig jaar eerder leerde dansen een duet te zingen.

Tina Turner kan zich vanaf dat moment met de grote rocksterren meten en is op het witte doek te zien naast Mel Gibson in de film Mad Max Beyond Thunderdome (1985). Haar albums doen het goed en in 1995 mag ze de titelsong voor de James Bondfilm GoldenEye zingen.

Ook haar privéleven gaat het, sinds ze in 1985 de Duitse Erwin Bach ontmoet met wie ze in 2013 trouwt, voor de wind. Ze is ten tijde van haar tweede huwelijk al gestopt met optreden. Het afscheid van de podia en platen maken kondigt ze in 2000 aan, al zou ze in 2008 nog breken met die belofte voor onder meer een tv-optreden met Beyoncé en in 2009 voor haar succesvolle elfde en laatste wereldtournee Tina!: 50th Anniversary Tour.

Turner brengt haar laatste jaren door als Zwitsers staatsburger aan het meer van Zürich, waar problemen aan de nieren en andere kwalen haar uiteindelijk fataal worden.