Tilburg vindt zichzelf uit als laboratorium voor nieuwe muziek

Een vrouwenstem zweeft door de kapel van Het Cenakel in Tilburg-Zuid. Een viool jakkert erdoorheen, een contrabasblokfluit sputtert. Ooit prevelden hier de zusters van Onze Lieve Vrouw der Afzondering hun weesgegroetjes. Nu heeft De Link er haar podium, de enige concertserie buiten de Randstad die minstens twee keer per maand louter nieuwe kunstmuziek laat horen.

Het begint op te vallen dat het peil in Tilburg naar internationale hoogte is gestegen. Neem afgelopen december. De Canadese pianist Vicky Chow trad op, een magiër in hedendaagse klanken, ook bekend van het New Yorkse avant-gardecollectief Bang on a Can All-Stars. Haar eenmalige soloconcert in Europa kreeg vier sterren in de Volkskrant en vijf ballen in NRC Handelsblad.

Dinsdag slaat De Link een nieuwe mijlpaal. Dan klinken twee wereldpremières, de vruchten van de eerste internationale compositieopdrachten die de organisatie heeft uitgezet. Het Ives Ensemble, een fijnproeversclub rond pianist John Snijders, speelt nieuw werk van twee vrouwelijke componisten. De Canadese Cassandra Miller combineert in Perfect Offering haar eigen stemgeluid met het beeld van zwaaiende kerkklokken. De Engelse Joanna Bailie laat in From Above and Far Away gedempt straatrumoer los in de gerenoveerde kapel.

Wie zit er achter het succes van De Link? Vanwaar de ambitie in een onpopulair genre? Waar komt het geld vandaan? En wordt het niet eens tijd dat de organisatie zichzelf luidruchtiger op de borst slaat?

In een Tilburgse cafétuin kijken Nicoline Soeter (46) en Merijn Bisschops (39) elkaar een milliseconde aan. Zij is De Links artistieke leider, hij de zakelijke. ‘We werken vanuit een sterke persoonlijke motivatie’, aldus Soeter. ‘Merijn en ik zijn allebei componist en maker.’ Komt bij, zegt Bisschops, ‘dat we pas de laatste paar jaar het geld hebben voor een steviger programmering en zichtbaardere pr’.

Deels programmeert De Link voorstellingen die ook langs andere Nederlandse podia toeren. Zo sputterde de basblokfluit laatst in Electra: Face, een multimediale compositie uit 2018 van de Griekse Nederlander Yannis Kyriakides. Daarnaast koestert men eigen contacten, zoals met Eklekto, een Zwitsers slagwerkcollectief dat z’n optredens graag visueel aankleedt.

Maar de plannen reiken verder dan die ene concertreeks in de kapel. Zo plaatst De Link volgend jaar een serie optredens in expositieruimtes in Hilvarenbeek, Breda en Helmond. Merijn Bisschops: ‘Bij die concerten draait het om vragen als: hoe beïnvloedt beeldende kunst de muziek die je hoort? Of omgekeerd, wat doet luisteren met je kijk op een kunstwerk?’

Verder nam De Link het initiatief tot de Tilburgse Stadscomponist. Oud-inwoner Anthony Fiumara werd in 2019 de eerste. Soeter: ‘Hij probeert inwoners te bereiken die de weg naar onze series niet snel zullen vinden. Vorig jaar schreef hij nieuwe stukken op basis van interviews met Tilburgers. Tijdens de lockdown nam hij het voortouw in de videoreeks Tracking Tilburg Online, met optredens in stilgevallen publieke ruimten als Natuurmuseum Brabant en filmhuis Cinecitta.’

Alles begon in 1986 met een huisconcert bij de Tilburgse componist Jo Sporck. ‘Podium voor Onalledaagse Kamermuziek’, luidde destijds de strijdkreet. Sinds 1998 klinken de concerten in Het Cenakel. Een begrip in Tilburg: wat in 1908 begon als een katholiek retraiteoord werd vanaf 1971 grondig uitgewoond door het Brabants Conservatorium.

Die opleiding huist tegenwoordig als Academy of Music and Performing Arts in de binnenstad en staat symbool voor de culturele oppepper die studentenstad Tilburg de laatste jaren heeft gekregen. Poppodium 013 is Nederlands grootste in zijn soort. En een afgeragde spoorwegwerkplaats werd als LocHal prijswinnend verbouwd tot onderkomen voor de openbare bibliotheek en een concertzaal.

‘De voedingsbodem in Tilburg is vruchtbaar’, zegt Bisschops. ‘Dat merken we ook aan de subsidie. Sinds 2017 krijgen we structureel ondersteuning van de gemeente. Vanaf volgend jaar draagt ook de provincie Noord-Brabant bij. De gezamenlijke commissie die adviseerde was lovend over onze plannen voor de periode 2021-24.’

En verder helpen alle beetjes. De Eduard van Beinum Stichting betaalde een compositieopdracht; het Fonds Podiumkunsten verstrekte een garantstelling; de Stadscomponist kwam er dankzij ‘impulsgelden’ die de provincie heeft vrijgemaakt voor ‘publieksverbreding en vernieuwing in de klassieke muziek’.

Voeg er de jaarlijkse, tiendaagse vlootschouw bij van het festival November Music in Den Bosch, en het beeld verschijnt van een provincie die zichzelf uitvindt als een laboratorium voor nieuwe muziek. ‘Dat lijkt me niet overdreven’, zegt Soeter. Des te groter was haar schrik toen de provincie dit voorjaar na boerenprotest een nieuw bestuur kreeg. De coalitie van CDA, VVD, Lokaal Brabant en Forum voor Democratie kondigde aan dat cultuursubsidies na 2022 worden afgebouwd. ‘Voorlopig zijn we veilig’, zegt Soeter, ‘maar voor hoelang?’