NieuwsKunst op marktplaats
Student koopt op Marktplaats onbekend werk van Franse kubist
Een 22-jarige student heeft op Marktplaats voor een paar honderd euro onbekend werk gekocht van de Franse kubist André Lhote. Het werk is inmiddels door de Association André Lhote erkend en komt in de catalogue raisonné.
Even sloeg de twijfel toe toen Bob Scholte (22) in juni het schilderij voor het eerst in het echt zag. Er was haast bij, dat realiseerde de pas afgestudeerde historicus zich. Twee uur eerder had hij het schilderijtje van een zittende vrouw aangetroffen op Marktplaats. Het leek echt en moest daarom ‘zo snel mogelijk van het internet af’.
Nu stond hij in een woonkamer in Bloemendaal met eigenaars die een paar honderd euro vroegen voor het kunstwerkje uit hun familiebezit. Ze zeiden: ‘Het kan zijn dat je best iets moois koopt, maar wij hebben er geen verstand van.’
Had Scholte er wel genoeg verstand van? Na de zomer zou hij pas beginnen aan de master kunst, markt en connaisseurschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, maar de foto’s op Marktplaats waren overtuigend, vond hij: ‘Het zat in een authentieke lijst en op de achterkant zat origineel oud papier.’
Het zou dus een echt kunstwerk van de Franse kubist André Lhote (1885-1962) kunnen zijn. Maar wat waren die witte stippen dan, die hij in Bloemendaal zag? Beschadigingen? Gaatjes? En was het niet overmoedig, zegt hij nu, om te denken dat hij een Lhote kon ontdekken, bovendien één die al twee weken op Marktplaats stond aangeboden?
Scholte groeide op met kunst, zijn opa handelde in kunst en antiek, zijn moeder ook. Ze raadden hem het vak niet aan: te onzeker. Daarom ging hij aanvankelijk geschiedenis studeren: ‘Niet dat je daar per se een goede baan mee vindt.’ Kunstgeschiedenis ging hij er uiteindelijk toch bij doen. Dit voorjaar schreef hij zich in voor de Amsterdamse master die hij omschrijft als ‘een opstapje naar een expert worden, zoals bij Tussen kunst & kitsch’.
De student liet zich ook alvast bij de Kamer van Koophandel registreren als Bob Scholte Art. Hij nam zich voor vaker veilingen en antiekwinkels te bezoeken en keek ook regelmatig op eBay en Marktplaats. Op zulke advertentiesites is terughoudendheid geboden, weet Scholte: ‘Er zijn veel vervalsingen te vinden. Het doek of paneel is niet oud, de vernislaag niet vergeeld, de lijst nieuw. Er zijn altijd fouten.’
Maar Marktplaats had hem ook geluk gebracht, want hier had hij met de zoekterm ‘kubisme’ (zijn favoriete periode) kunstenaar André Lhote ontdekt. Weliswaar dankzij een tekening die een vervalsing bleek te zijn, maar toch.
Nederlanders denken bij kubisme vooral aan Picasso en Braque, maar in Frankrijk is Lhote heel bekend. Enige tijd runde die zelfs een eigen kunstacademie in Parijs, waar bijvoorbeeld Henri Cartier-Bresson les kreeg, net als Louise Bourgeois en Tamara de Lempicka.
Ondanks die witte stippen kocht Scholte het schilderij. Nu had hij weliswaar een gesigneerd werk uit Bloemendaal, ‘maar het was nog niet echt. Voor deze prijs kun je dat niet verwachten. Ik kijk graag naar Fake or Fortune (een Brits tv-programma over het beoordelen en taxeren van kunstwerken, red.) en daar zie je echt de allermooiste vervalsingen. In dat programma is het hoogst haalbare om een kunstwerk in de catalogue raisonné, de oeuvrecatalogus, te krijgen. Ik dacht: ik probeer het gewoon.’
Zo kwam het dat Scholte nog diezelfde maand met ‘een mooi koffertje’ naar Parijs afreisde met zijn aankoop. Hij durfde nergens op te hopen. De Française met wie hij een afspraak had, Dominique Bermann Martin, had waarschijnlijk ook niet al te hoge verwachtingen. De meeste kunstwerken die zij als directeur van de Association André Lhote te beoordelen krijgt, zijn vervalst. Alle werken die bij gerenommeerde veilinghuizen worden afgehamerd, zoals het werk dat in onlangs bij Sotheby’s in New York werd geveild voor 423 duizend euro, heeft zij goedgekeurd.
De ontmoeting vond ’s middags plaats in de lobby van Scholtes hotel. Allereerst bestudeerde Bermann Martin het schilderij, ze bewonderde ‘de trefzekere kwaststreken’. Ze wilde wel graag even de achterkant van het werk zien. Omdat de lijst zat dichtgespijkerd, probeerde Scholte bij de hotelreceptie een nijptang te bemachtigen: ‘Zij kenden het Engelse woord pincers niet, ik wist het Franse woord niet.’ Gewapend met een zware gereedschapskist kwam hij terug bij Bermann Martin, die zich amuseerde om de jonge Nederlander. ‘Ze zei: ‘Aha, gaan we nu tandartsje spelen?’’
Eenmaal uitgepakt had zij haar oordeel vlug klaar: ‘Mister Bob, ik heb hogeresolutiefoto’s nodig voor de oeuvrecatalogus.’ Plotseling had Scholte een onvoorzien probleem: hij verbleef in het Student Hotel met een kunstwerk dat plotseling tienduizenden euro’s waard was. Dus nam hij zijn mooie koffertje met inhoud die avond mee uit eten in de Marais.
Inmiddels is Scholtes masteropleiding begonnen. De eerste week dat hij weer in de collegebanken zat, kreeg hij het echtheidscertificaat uit Parijs opgestuurd. Het oeuvre van Lhote is omvangrijk, de oeuvrecatalogus omvat zo’n vierduizend geschilderde werken, laat Dominique Bermann Martin desgevraagd weten. Wanneer ze het boekwerk gaat publiceren, weet ze nog niet: ‘Ik ben nog lang niet klaar met mijn onderzoek.’
Samen met Scholte probeert ze er bijvoorbeeld achter te komen wie de vrouw op dit portret is. De student twijfelt of hij zijn kunstwerk houdt of dat hij het verkoopt om zijn investeringen terug te verdienen, zoals de reis naar Parijs en de restauratie. ‘De herinneringen aan deze vondst gaan nooit verloren.’
Tijdens de restauratie bleek wat de witte vlekjes waren: latexverf. Kennelijk had iemand een keer een muur gewit zonder het schilderijtje te beschermen. ‘Dat is gelukkig gewoon met water weg te halen.’
