'Stel je voor dat ik nooit meer wakker zou worden in mijn eigen bed?'

Een versnelde taalcursus, dat is het óók. Een manier om Nederland te leren kennen, een tijdelijke baan. En: een mogelijkheid om weer langdurig als drietal herenigd te zijn. Want ze zijn vrienden geworden, actrice Sanne Vogel (33) en de Syrische vluchtelingen Muayad Hilamia (21) en Amir Namou (32), die twee jaar geleden tijdelijk bij haar onderdak kregen. Beste vrienden. Familie, in zekere zin. Toen de jongens destijds via Turkije en Duitsland in Amsterdam aankwamen, gaf Vogel ze een tijdelijke slaapplaats. Op een luchtbed in haar woonkamer, dat elke ochtend tegen 6 uur leegliep, doordat haar katten er steeds hun nagels in zetten.

Hoewel ze destijds veel, vaak argwanende vragen kreeg - was het niet eng? Of gevaarlijk? - voelde het juist razendsnel vertrouwd, zeggen ze alledrie. Over dat gevoel, en die onverwachte vriendschap, maken ze nu samen de voorstelling Nieuwe familie.

Muayad kende Amsterdam van YouTube, vertelt hij aan de houten picknicktafel in de tuin van Vogel. Het zag er mooi uit, kleurrijk, heel anders dan het grauwe Frankfurt, waar zijn broer besloot te blijven. In filmpjes zag hij grachten, fietsen en 'vrolijke mensen'. Vogel: 'Vloggers die vluchtelingen inspireren bij hun landkeuze voor de asielaanvraag, dat vind ik zo'n geestig beeld. Maar Muayad en Amir komen uit Damascus, dat is natuurlijk een heel moderne stad.' Muayad leeft op: inderdaad! Hij luisterde daar ook al naar Nederlandse dj's, zegt hij. 'Naar Martin Garrix en zijn song Animals.' Vogel: 'En dat terwijl ik niets wist over het Midden-Oosten, dat was echt abracadabra voor mij.'

Muayad: 'En Tiësto. En Armin van Buuren.'

Vogel: 'Mijn beeld was zo ongeveer dat van de Efteling-attractie Fata Morgana.'

Muayad: 'En Afrojack!'

Vanaf dag één voerden ze lange gesprekken, vaak tot diep in de nacht, over daar, over hier, over de Tweede Wereldoorlog, de Arabische Lente en Nederlandse dj's. Over hun familie, over Assad, IS en de reden dat Muayad en Amir besloten te vluchten, informatie die ze liever niet in de krant willen hebben. Vogel maakte in die tijd plannen voor een voorstelling voor Bos Producties, iets vrolijks met een Nederlandse hiphopgroep, maar ze kon het niet meer opbrengen. 'Hallo, de wereld staat in brand, ouders sturen 12-jarige kinderen alleen de zee over, mensen verdrinken of zijn massaal op drift. En ik had hier die twee jongens aan mijn eettafel zitten.' Toen stelde producent Inge Bos voor: waarom maak je dan geen voorstelling over hen? Bijkomend voordeel: een reünie. Want sinds de jongens asiel kregen, hebben ze een eigen huis, Amir in Rotterdam en Muayad in Amsterdam.

Muayad en Amir zeiden meteen ja op het plan, ook al hadden ze, lacht Vogel, 'geen idéé wat het inhield'. Waarom ze dat zo onbezonnen deden? De jongens antwoorden in een grappige mengeling van Engels en gebrekkig Nederlands. Amir: 'Als Sanne zegt: we're going to make a toneelstuk, dan geloven wij dat het iets goeds wordt. Wij vertrouwen haar.'

Meer dan over de politieke situatie in hun geboorteland, of het scherpe debat over vluchtelingen hier, gaat de voorstelling over het moeten achterlaten van huis en haard. 'Stel je voor dat ik nooit meer wakker zou worden in mijn eigen bed', zegt Vogel in de voorstelling. 'Dat ik mijn katten moest achterlaten. Nooit meer over de grachten zou fietsen, dat ik mijn vrienden nooit meer zou zien, mijn broer niet, mijn lief niet.' Amir: 'Niets is zo erg als nooit meer naar huis kunnen.' Wat heb je dan nodig, in een nieuw land, alleen, terwijl je alles hebt achtergelaten? Vogel probeerde het zich voor te stellen. En concludeerde: je hebt nieuwe vrienden nodig, een netwerk. Nieuwe familie.

Dus nam ze de jongens mee naar verjaardagen en feestjes. Ze aten friet bij de Donnercompany, of Surinaams bij café Waterkant (door de jongens consequent 'Het Waterkantje' genoemd). Haar vrienden werden hun vrienden. Ze aten Thais en maakten tochtjes met de Car2Go - 'een klein gek autootje', volgens Muayad. Hij zegt: 'We maakten herinneringen, nieuwe herinneringen, waardoor ik me thuis voelde in Amsterdam en in Nederland.' En Amir: 'Ik voelde voor het eerst in heel lange tijd dat ik ergens bij hoorde. Dat ik welkom was.'

Omdat ze graag iets voor Vogel terug wilden doen, maakten Muayad en Amir het huis schoon. Heel erg schoon: Muayad deed de plinten met een wattenstaafje. 'Moest van Amir', grapt hij op toneel, 'omdat hij een pietje precies is.' Vogel: 'Ik vind het leuk om ze van die typisch Hollandse dingen te laten zeggen, zoals pietje precies. Bij hen klinkt dat grappig.'

Amir: 'Net als lauwwammesses.'

Vogel: 'Luiwammes. Ik hamer heel erg op uitspraak. Op toneel moeten ze goed verstaanbaar zijn. We werken ook veel aan melodie: het Arabisch heeft een heel ander ritme dan het Nederlands.'

Nederlands is moeilijk, en het repeteren elke dag is soms zwaar, vinden de jongens. Muayad: 'Maar ik hou van bezig zijn.' Ja, knikt Amir instemmend: 'Veel beter dan binnen zitten en de minuten tellen.'

Vogel: 'Ik vind het vooral geweldig dat een groot Nederlands publiek ze nu zal ontmoeten en hun verhaal zal horen. En hopelijk andersom ook.'

Amir: 'It's perfect inburgering for us.'

Nieuwe familie van Bos Theaterproducties.
Try-outs vanaf 11/10, première 16/10, Stadsschouwburg Utrecht.

_{Sanne Vogel (1984) is actrice, schrijfster en regisseur. Met haar broer Robin Vogel heeft ze in 2002 productiehuis De Vogelfabriek opgericht.}