Festival
Steekvliegen, een walm van citronella en eindelijk weer bil aan bil op de tribune op Oerol
Theaterfestival Oerol is weer begonnen op Terschelling, na drie jaar afwezigheid. Er is tien dagen lang theater op 56 plekken op het eiland, waaronder veel sciencefiction dit jaar. En er zijn steekvliegen.
‘Fuck corona!’ Dat is het eerste, geruststellende geluid dat ik hoor, als ik in West-Terschelling van de boot afkom en op een elektrische huurfiets langs muziekpodium De Betonning scheur. Een van de artiesten schreeuwt het uit het diepst van zijn hart. Het moge duidelijk zijn dat de opluchting groot is op het Oerol Festival, nog tot en met 19 juni.
Het theaterfestival met het grootste podium van Nederland, namelijk het hele eiland Terschelling, ging dit weekend weer van start. De ‘het-kan-weers’ zijn niet van de lucht. En terecht, want dat het na twee jaar pech en pandemie weer kan, en dan ook gelijk op oude sterkte, voelt toch als een klein wonder. Op 56 plekken op het eiland is theater in elke mogelijke vorm te zien: dans op het strand en scifi in het bos, absurdisme op een parkeerplaats en performancekunst in het kerkje van Midsland. Op de gekste plekken in het landschap vind je opeens tribunes met houten bankjes voor driehonderd man.
‘Kan iedereen nog even wat verder aanschuiven?’, vraagt een Oerolmedewerker bij de voorstelling The world is as you are. Een groepje laatkomers moet er nog bij worden gepropt op de toch al afgeladen tribune. Daar zitten we weer: bil aan bil, omringd door fleecevesten en rugtassen, in een walm van citronella theater te kijken, terwijl de zon ondergaat. Wat fijn.
De voorstelling in kwestie is muziektheater van Maas Theater en Dans en Reindier, het alter ego van popmuzikant Reinier van Harten. Helaas is het een wat onevenwichtige show, waarbij de muziek van Van Harten er positief uitspringt. De gevoelige en gelikte popsongs doen, net als zijn verschijning, denken aan David Bowie en laten een indrukwekkende muzikale variëteit zien.
Het verhaaltje dat tussendoor wordt gespeeld, laat te wensen over. In een grote spiegelende bol zitten vijf figuren die, net als in de Amerikaanse animatiefilm Inside Out, de emoties spelen van een jonge man (Van Harten) die op weg blijkt te zijn naar zijn eigen begrafenis. Zelfdoding, transformatie en durven zijn wie je echt bent, dat zijn de thema’s die hier samen maar geen goed verhaal willen worden. Gelukkig is er nog de futuristisch klinkende muziek.
De toekomst (van onze wereld) is een opvallend vaak terugkerend onderwerp deze Oerol. Het theaterprogramma bevat veel sciencefictionwerk of kijkjes op onze problematische planeet vanuit een kosmisch perspectief. Vechttheatergroep YoungGangsters speelt bijvoorbeeld The Promised Land, een ‘oldschool Western in outerspace’. De beeldende kunstinstallatie Gaia toont de aarde vanuit ruimtelijk perspectief. Project Wildeman voert nabij het idyllische duinmeertje van Hee een theatraal ritueel uit in The sacred life of plants, een voorstelling die zich in 2092 afspeelt.
Toneelgroep Oostpool pakt helemaal groots uit op de Griene pôlle, een open weiland midden in de bossen. Daar heeft de groep een gigantisch wit huis gebouwd. Dit is de plek waar het ruimteschip van Ivy (Emma Pelckmans) neerstort. Ze is gedwongen aan te kloppen bij de vreemde bewoners van het huis, die op een ten dode opgeschreven planeet blijken te wonen.
Kasper Tarenskeen en Jan Hulst schreven en regisseerden een, om in hun taalgebruik te blijven, zieke en fucking weirde scifi-thriller, getiteld Komt goed… Over hoe het is om te leven op een uitstervende planeet en de leugens die de inwoners zichzelf moeten blijven vertellen om er niet direct een einde aan te maken. Dat klinkt deprimerend, en dat is het ook. Maar Tarenskeen en Hulst injecteren het verhaal met hun kenmerkende zwarte humor, satire en opgefokte taalgebruik.
Overigens bleek tijdens het maken van deze voorstelling dat corona niet het enige is dat Oerol dwars kan zitten. De avondvoorstellingen van Komt goed… moesten noodgedwongen allemaal naar de middag worden verplaatst, door een plaatselijke plaag van knutten. Dat zijn stekende zandvliegen die bij zonsondergang actief worden. De situatie bleek onhoudbaar voor spelers en publiek.
En naast die knutten is natuurlijk ook corona nog niet helemaal weg, hoewel Oerolgangers graag doen alsof dat wel zo is. Eén (slechts één, zou je kunnen zeggen) voorstelling is voorlopig geannuleerd door besmettingen in de cast: Under Wetter van Tryater. Vervangende spelers worden zo snel mogelijk ingewerkt.
Wie geen enkel risico wil lopen, gaat naar het strand, waar de aerosolen zijn weggewaaid voordat je ze goed en wel hebt uitgehoest. Daar spelen De Dansers hun schitterende (al wat oudere) voorstelling Hold Your Horses, dat op die locatie met soms afstanden van honderden meters tussen de dansers nog indringender wordt. De prachtig verbeelde en door frontman Guy Corneille bezongen verlangens naar houvast en fysiek contact in deze grillige wereld moeten iedereen aanspreken.
Straf van BonteHond
★★★☆☆, exclusief op Oerol te zien
‘Wel gek, dat ze jullie met ons alleen laten’, zeggen de delinquenten in de voorstelling Straf op een zeker moment dreigend tegen het publiek. Grapje natuurlijk: jeugdtheatergroep BonteHond uit Almere liet zich vorig jaar officieel registreren als taakstraflocatie. Via de reclassering kunnen veroordeelden nu hun taakstraf uitvoeren bij de groep. Vorig jaar kwam de eerste gestrafte, om allerlei klusjes bij de groep uit te voeren. Nu speelt deze persoon mee in Straf, naast zes professionele acteurs.
Straf is te zien op een afgelegen locatie op Terschelling. Daar zien ze we een groep taakgestraften hun lullige werk doen, in dit geval dennenappels rapen en oppoetsen. Er zijn twee begeleiders met zo hun eigen problemen. Regisseur Judith Faas en schrijver Sanne Schuhmacher maakten er een collagevoorstelling van, waarin menselijkheid het centrale thema is. Zijn het boefjes of toch criminelen? En hoe effectief is een vernederende taakstraf eigenlijk? Dat zijn de enigszins voor de hand liggende issues die de makers opwerpen in een uiteindelijk vrij simpele voorstelling. De opgewekte speelstijl ten spijt, maar dat kon straffer.
Grace van Theater Rast
★★★★☆, ook op Over het IJ Festival en dit najaar in diverse theaters.
Grace (Charlie Chan Dagelet) is de gevreesde ‘gringohunter’. Ze is ontsnapt van de plantage waar ze als slaaf werkte. Nu ‘popt’ ze witte mensen vlugger dan haar schaduw. Samen met twee bountyhunters smeedt ze een plan om wraak te nemen op haar onderdrukkers. Dat is het verhaal van Grace van Theater Rast, misschien wel de gewelddadigste voorstelling op Oerol dit jaar.
Als dit je aan de film Django Unchained doet denken, dan klopt dat. Regisseur Ada Ozdogan en schrijver Momo Samwel maakten met Grace een Hollandse versie van de film van Quentin Tarantino. Het taalgebruik (‘Wat the fucking fuck?’), het geweld (er wordt een oor afgesneden) en het thema (gerechtigheid door de geschiedenis te herschrijven) zijn allemaal Tarantinoësque.
Maar de theatertaal die Ozdogan gebruikt is hoogst origineel. Het decor is het nachtelijke bos van Terschelling, zoemend van de muggen en de spanning. De geweldschoreografieën zijn knap uitgevoerd en er zijn genoeg verrassende wendingen om als publiek geboeid te blijven. Op grootschalige festivals als Oerol is theater al snel grof en luidruchtig. In het geval van Grace is dat precies de bedoeling.
Van de Parade tot Cultura Nova
Deze zomer gaan de theaterfestivals weer helemaal los, corona volente. Zoals reizend festival De Parade in Eindhoven (17-26/6), Den Haag (1-17/7), Utrecht (22/7-7/8) en Amsterdam (12-28/8). Over het IJ Festival is in Amsterdam (8-17/7). Den Bosch telt af naar De Boulevard (4-14/8). Groningen heeft Noorderzon (18-28/8) en het Zeeland Nazomer Festival duurt van 26/8 tot 3/9. In Heerlen is de 31ste editie van internationaal beeldend theaterfestival Cultura Nova (26/8 -4/9).
