Sportverslaggevers publiceerden jarenlang onder fictieve naam
Nederlandse bladen hebben jarenlang journalistieke sportverhalen gepubliceerd van fictieve auteurs. Verschillende verslaggevers gebruikten een pseudoniem om clandestien bij te verdienen. Sommige hoofdredacteuren werkten bewust mee aan dergelijke constructies.
Andere media waren zich van geen kwaad bewust: in het dagblad Spits en de tijdschriften Veronica Magazine, 90 Minutes en 1900 Magazine stonden buiten medeweten van de hoofdredactie voetbalinterviews van niet-bestaande verslaggevers. Ook de Belgische krant De Morgen is in de fout gegaan. Inmiddels zijn de hoofdredacties op de hoogte gebracht. De meeste betreuren het en erkennen dat ze beter hadden moeten opletten.
Via een Haags sportpersbureau zijn nepinterviews en verhalen van fictieve auteurs in bladen in Qatar, Engeland én Nederland beland. Hoe kon dit gebeuren? Lees hier de reconstructie van Hakkie-Tikkiegate.
De verhalen in onder meer Veronica Magazine, gepubliceerd tussen 2009 en 2014, zijn verkocht door het voormalige Haagse sportpersbureau Hakkie-Tikkie Media. In december raakte dit wereldwijd actieve eenmansbedrijf in opspraak in Denemarken. Auteursnamen bij artikelen van het Haagse bedrijfje klopten niet. Tot nu toe was onbekend in hoeverre Nederlandse bladen hiervan de dupe zijn geworden. Uit onderzoek van de Volkskrant blijkt dat het om zeker vijftien stukken gaat, vermoedelijk zijn het er tientallen.
In hoeverre de inhoud van de artikelen klopt, is nauwelijks vast te stellen. Feit is dat Hakkie-Tikkie in het buitenland tweemaal op de vingers is getikt voor het publiceren van vraaggesprekken die volgens de geïnterviewde nooit hebben plaatsgevonden.
Schnabbelen
De oprichter van het persbureau, Martin van Zaanen, beweert dat hij slordig en naïef is geweest. Hij kocht verhalen via tussenpersonen en zou de auteursnamen niet goed hebben gecontroleerd. Zelf publiceerde Van Zaanen hoogstwaarschijnlijk ook onder een valse naam. Dat blijkt uit verklaringen van een oud-collega bij het weekblad Den Haag Centraal, Ronald Mooiman, die zich in 2008 en 2009 bediende van hetzelfde pseudoniem: 'Jimmy Grondstra'. De toenmalige hoofdredacteur van het blad keurde dat goed. Mooiman zegt dat hij lang niet de enige sportverslaggever was met een nepnaam. 'Ik ken meer voorbeelden. Het gebeurde meestal omdat iemand van zijn werkgever niet voor een concurrent mocht schrijven.'
Rens Muller, hoofdredactielid bij Veronica Magazine tussen 2006 en 2012, is niet verbaasd over het gerommel met namen. 'Je wilt niet weten hoeveel sportjournalisten bijklussen onder pseudoniem. Bij Veronica had ik een paar auteurs die dat deden. Als ik zeker wist dat iemand zelf naar een interview was geweest, had ik er geen problemen mee.'
Ook bestsellerauteur Michel van Egmond heeft journalistieke verhalen geschreven onder pseudoniem. 'Dat deed ik als ik niet mocht schnabbelen van een werkgever', zegt hij. 'Het is al best lang geleden, het gaat om een paar stukken in Voetbal Magazine.' De hoofdredacteur stemde hiermee in.
'Absurd'
Alexander Pleijter, lector aan de Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg, schrikt ervan. 'Een pseudoniem is niet per se erg bij een column, maar bij een interview of reportage moet de lezer ervan uit kunnen gaan dat de auteursnaam klopt. Dat hoofdredacties hieraan meewerkten, vind ik absurd. Niemand kan je ter verantwoording roepen. Dus wordt de verleiding groter om te knippen en plakken in oude interviews of dingen te verzinnen.'
Van Zaanen en Mooiman zijn regiofreelancer bij het Algemeen Dagblad. Frank Poorthuis, lid van de hoofdredactie, gaat met ze in gesprek: 'Als blijkt dat zij de boel hebben belazerd, doen wij geen zaken meer met ze.'
'Jaap Rozema'
Formule 1-verslaggever 'Jaap Rozema' van het Nederlandse JFK Magazine bestaat niet echt. 'Dat is het pseudoniem van iemand die voor een landelijke krant schrijft', erkent hoofdredacteur Willem Baars. 'Zijn werkgever mag niet weten dat hij bijklust. In dit geval heb ik er geen moeite mee. Deze verslaggever kent veel mensen in de autosport en heeft voor zijn baas Max Verstappen gesproken. Dat levert ons mooie citaten op.' Het blad noemde 'Rozema' in juli 2013 'een van de grootste experts' binnen de Formule 1 en vermeldde in zijn 'biografie' dat hij mecanicien was bij Ferrari. Baars: 'Dat deden we voor de grap. Rozema heeft misschien vier stukken geschreven, dat is nu voorbij. Voor welke krant hij werkt? Dat zeg ik niet.'
Overzicht: 15 artikelen van fictieve auteurs in Nederlandse media
Auteursnamen Patrick Wong, Kevin McCarthy, Oscar Rodriguez en Francesco Pierini zijn onderwerp van grootschalig onderzoek in Denemarken. Vaststaat dat Oscar Rodriguez en Francesco Pierini verzonnen namen zijn. De Denen zijn er van overtuigd dat ook McCarthy en Wong niet echt bestaan.
In Spits:
24-05-2011: 'Ik heb nu het lef om gekke dingen te doen'
Interview met Lionel Messi
Auteur: Oscar Rodriguez
26-08-2009: 'Ronaldo: falen is geen optie'
Interview met Cristiano Ronaldo
Auteurs: Oscar Rodriguez en Michael Qureshi
In 90 Minutes:
21-12-2014: 'Je kunt niet blijven teren op het verleden'
Interview met José Mourinho
Auteur: Patrick Wong
09-12-2014: 'Hey, big spender'
Verslag eerste maanden Van Gaal bij Manchester United
Auteur: Kevin McCarthy
In 1900 Magazine:
22-02-2014: 'Je t'aime'
Interview met Zlatan Ibrahimovic.
Auteur: Francesco Pierini
Vertaling en bewerking: Martin van Zaanen
In Veronica Magazine:
06-01-2012: 'Ziel & Zaligheid'
Interview met Tim Krul (Newcastle United)
Auteur: Kevin McCarthy
26-08-2011: 'Geluksvogel'
Interview met Gerard Piqué (Barcelona)
Auteur: Oscar Rodriguez
03-06-2011: 'Droomafscheid'
Interview met Edwin van der Sar (Manchester United)
Auteur: Kevin McCarthy
29-04-2011: 'Kroonjuwelen van de koninklijke'
Interviews met Mesut Özil, Cristiano Ronaldo, Iker Casillas
Auteurs: José Luis Calderon en Oscar Rodriguez
25-0202011: 'We kunnen niet zonder Wesley'
Interview met Samuel Eto'o (Internazionale)
Auteur: Francesco Pierini
18-06-2010: 'Brazilië is altijd favoriet'
Interviews met Robinho, Fabio Cannavaro, Xabi Alonso en Wayen Rooney
Auteurs: Kevin McCarthy en Daniël Ruiz
18-06-2010: 'Sterren voorspellen'
Met onder anderen Robbie Williams, Felipe Massa en Usain Bolt
Auteurs: Kevin McCarthy en Daniël Ruiz
18-06-2010: 'Oranje opponenten'
Interviews met Dennis Rommedahl (Denemarken), Keisuke Honda (Japan) en Eyong Enoh (Kameroen)
Auteurs: Kevin McCarthy en Daniël Ruiz
15-01-2010: 'Ivoorspits'
Interview met Didier Drogba (Ivoorkust)
Auteur: Kevin McCarthy
14-08-2009: 'Op het geniale af'
Interview met Wayne Rooney en Steven Gerrard (Engeland)
Auteur: Kevin McCarthy
Nieuw! Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.
