Spider-Man 2

In 1989 maakte Tim Burton een sinistere film naar de DC-superheldenstrip Batman, die goed werd ontvangen door de kritiek en de fans en ruim 250 miljoen dollar opbracht. Twee jaar later regisseerde de eigenzinnige Amerikaan het nóg leukere vervolg Batman Returns, waarin de wreker Catwoman (Michelle Pfeiffer) tegen het bevallige lijf loopt.

Sam Raimi, die eerder de Evil Dead-trilogie en de inktzwarte horrorkomedie Darkman regisseerde, scoorde twee jaar geleden een enorme hit met zijn blijmoedige verfilming van de Marvel Comic Spiderman, die alom werd bejubeld en wereldwijd ruim 820 miljoen dollar opleverde. En nu is er de nóg leukere opvolger, die spot met de regels van de blockbuster-sequel: Spider-Man 2 is niet 'bigger and louder', maar nog gedetailleerder, subtieler, flitsender en ontroerender dan het origineel. Spider-Man vliegt beter en soepeler, door fraaie panorama's van New York, en heeft nog meer relativerende humor (zijn pak kriebelt en zit strak bij zijn kruis; zijn witte hemden komen verkleurd uit de wasmachine als hij zijn pak mee wast).

Spider-Man 2 speelt twee jaar na Spider-Man. Peter Parker huurt inmiddels een slonzig achterkamertje en gaat naar Columbia University, waar hij te laat of helemaal niet verschijnt omdat hij druk is met de twee baantjes die hij nodig heeft om de huur te betalen. Hij brengt pizza's rond op zijn brommertje (meestal te laat) en werkt als freelance fotograaf voor het tabloid Daily Bugle, waar de manische hoofdredacteur J. Jonah Jameson hem tijdens elke ontmoeting opnieuw ontslaat - en weer aanneemt omdat Peter steeds met nieuwe foto's van zijn alter ego Spider-Man op de proppen komt. Die worden vervolgens pontificaal geplaatst met paginabrede koppen over de verzonnen wandaden van de blauwrode muurkruiper - Spider-Man werd al gedemoniseerd toen dat begrip nog niet zo wijd verbreid was als nu.

Nog meer dilemma's: Mary Jane Watson, Peters grote liefde, maakt carrière als fotomodel (New York hangt vol met haar beeltenis) en als actrice. Maar hoe vaak zij Peter ook uitnodigt om naar The Importance of Being Earnest (!) te komen kijken, zijn stoel blijft altijd leeg, waarop zij zich dreigt te verloven met een stoere ruimtereiziger, de zoon van krantenbaas Jameson. Parkers enige vriend, Harry Osborne, houdt Spider-Man verantwoordelijk voor de dood van zijn vader Norman, die in de eerste Spider-Man-film door een mislukt experiment in The Green Goblin veranderde. En tante May treurt nog altijd om oom Ben, die in het eerste deel door Peters onverantwoordelijke gedrag aan zijn einde kwam - er zijn pubers voor minder op prozac gezet.

Spider-Man is een atypische superheld. Hij is afkomstig uit een eenvoudig arbeidersmilieu en woonde na de dood van zijn ouders bij zijn oom en tante in een rijtjeshuis in Queens, New York. Zijn bijzondere krachten kreeg hij pas op latere leeftijd, toen hij gebeten werd door een uit een laboratorium ontsnapte spin (in de strip van tekenaar Stan Lee en schrijver Steve Ditko uit 1963 was het beestje radioactief besmet; in Raimi's kien geactualiseerde film genetisch gemanipuleerd). Vergelijk dat maar eens met Superman, die door zijn vader als baby op aarde werd afgeleverd omdat de planeet Krypton gedoemd was, en die van kleins af aan over buitengewone krachten beschikte. Of met rijkeluiszoontje Batman, die zich vanaf de moord op zijn ouders toen hij zeven was, trainde om hun dood te wreken, en beschikt over fantastische wapens en supersonische auto's. Spider-Man had wél een gewoon leven - een leven dat hij vreselijk mist. Maar, zoals oom Ben hem inprentte, with great power comes great responsibility. En om het goede te doen, moeten we soms de dingen opgeven die we het liefst willen. Zelfs onze dromen. Zelfs ons droommeisje. Peters gave is tegelijk zijn vloek.

In Spider-Man 2 krijgt de superheld het aan de stok met de geniale geleerde Otto Octavius, die in opdracht van Harry Osborne's OsCorp een goedkope, veilige ener

bron ontwikkelt. 'De kracht van de zon in de palm van mijn hand', dagdroomt Octavius, vlak voordat het noodlot toeslaat. Zijn baanbrekende experiment mislukt faliekant; Otto's vrouw sterft; vier aan zijn rug bevestigde tentakels, verbonden met zijn zenuwstelsel, nemen Otto in hun macht. De wetenschapper die het beste voorhad met de mensheid verandert in de kwaadaardige Dock Ock.

Tegelijkertijd wordt Peter bevangen door hevige twijfel, waardoor zijn speciale krachten hem in de steek beginnen te laten. Er schiet geen spinneweb meer uit zijn polsen; verticaal klauteren gaat ook niet meer zo makkelijk. Het Spider-Man-pak verdwijnt in een vuilnisemmer in een donkere steeg. Spider-Man No More! Tot slot komt hij bij zinnen; Spider-Man overwint en wordt met wijd uitgestrekte armen op handen gedragen door een mensenmenigte - zoals Christus, die ook een zware last te dragen had.

Net als in het eerste deel vindt Sam Raimi de perfecte balans tussen meeslepende soap, psychologische diepgang en bloedstollende actie, waarbij opnieuw een belangrijke rol is weggelegd voor Tobey Maguire en Kirsten Dunst, die beiden geknipt zijn voor hun rol. Hij is perfect als het scharminkel dat transformeert in de atletische spider-man; zij is in alle opzichten het ideale buurmeisje.

Of ze allebei weer van de partij zijn in het derde deel is nog de vraag. Er was al even sprake van dat Jake Gyllenhaal (Donnie Darko) Maguire in Spider-Man 2 zou vervangen, omdat hij gekneusd uit de opnamen van Seabiscuit was gekomen en te veel geld zou hebben gevraagd. Raimi, die de tweede episode van een groot aantal aanknopingspunten voorzag, denkt al na over de derde aflevering, die gepland staat voor 2007. Valt er nog wat te winnen voor Raimi? Misschien wel. With great box-office comes great artistic freedom. En Spider-Man 2 is een succes: in de eerste zes dagen bracht de film al 180,1 miljoen dollar op in Amerika - een record.

Omdat Batman Returns bijna honderd miljoen minder opbracht dan Batman, werd Tim Burton na twee delen vriendelijk bedankt door studio Warner Bros. Joel Schumacher verving hem, en richtte de franchise vervolgens te gronde met twee rampzalige vervolgen, met nieuwe batmans en steeds ridiculere schurken: Batman Forever en Batman & Robin. Toch werden er voortdurend plannen gemaakt voor nóg een Batman-film. Maar terwijl de afgelopen jaren de ene na de andere superheldenfilm werd geproduceerd, strandden alle plannen met Batman vanwege financiële conflicten tussen de rechthebbenden.

Nu is het dan toch gelukt: Catwoman, een van Batmans meest tot de verbeelding sprekende vrouwelijke tegenstanders, krijgt deze zomer haar eigen film, waarin Halle Berry zich in sexy latex hijst. De premisse van de film van regisseur Pitof: Catwoman is niet goed of slecht; het personage is ontstaan uit haar behoefte om in contact te komen met haar vrouwelijkheid. En Christopher Nolan is bezig met de opnamen van Batman Begins, met Christian Bale als Bruce Wayne/Batman. De belangrijkste inzet van de jonge Engelse regisseur: de wreker meer diepgang en achtergrond meegeven.

Dat valt nog niet mee, zoals recente superheldenfilms als Daredevil (Mark Steven Johnson, 2003) en Hulk (Ang Lee, 2003) bewezen. Sam Raimi heeft een trend gezet, maar de lat ligt hoog. Spider Man 2 is superieur vermaak.