Snowden is Wikipediatheater zonder conflict

Edward Snowden is een voormalig medewerker van Amerikaanse inlichtingendiensten als de CIA en NSA. Een slimme computernerd met een brilletje. Hij is ook de klokkenluider die informatie openbaar maakte over PRISM, een programma waarmee de NSA wereldwijd communicatie afluistert. Dat is allemaal bekend. Maar waarom? Wat zette Snowden ertoe aan zijn leven op het spel te zetten? En hoe ging dat allemaal in zijn werk, dat lekken naar journalisten en dat klokkenluiden? Want: 'Ze zien alles.'

Allard Blom, vooral bekend van zijn musicalscripts, schreef een toneelstuk over de man die in 2013 de wereld op zijn kop zette. Snowden heet een 'toneelthriller over 's werelds bekendste klokkenluider' te zijn. Dat belooft wat: een karakterstudie van een ongetwijfeld eenzame man, een kijkje in een van de grootste afluisterprogramma's of, toch op zijn minst, een spannend avondje toneel.

Die verwachtingen worden helaas maar deels waargemaakt. Edward Snowden, gespeeld door Cas Jansen, is op het toneel een wat stuurse, onsympathieke man, die erg overtuigd is van zijn gelijk. In flashbacks zien we flitsen uit zijn jeugd, zijn werk bij de NSA en het 'zorgeloze' leven met zijn vriendin. Tegenslagen en een ondergeschikte positie op zijn werk suggereren dat hij niet enkel uit idealisme handelt maar ook zoekt naar faam en bevestiging. Een boeiend personage, maar de ironie dat Snowden zijn eigen privacy opgeeft om die van de rest van de wereld te bevechten, wordt jammer genoeg nauwelijks benadrukt.

Het is bovendien zoeken naar een beetje drama en spanning in Snowden. De twee belangrijkste personages naast de klokkenluider zijn journalist Glenn Greenwald en documentairemaakster Laura Poitras. Simon Heijmans en Myrthe Burger doen in deze rollen hun best om Snowden tegengas te geven en te vragen naar zijn motieven, maar een groot probleem blijft dat er geen conflict is. De gezamenlijke vijand - 'ze' - is totaal afwezig. Daardoor dreigt er nooit gevaar.

Snowden is op zijn ergst Wikipediatheater. Allerlei interessante weetjes over Snowden en PRISM komen voorbij in uitleggerige scènes. De werkelijke horror - dat we feitelijk leven in een surveillancestaat - komt maar mondjesmaat naar voren. Pas in de slotmonoloog van Snowden, als hij van een iPad afleest wat hij allemaal weet van het publiek in de zaal, wordt de sfeer gepast grimmig.